سوغات اهواز
سوغات اصلی اهواز خرما میباشد در اهواز خرما با انواع مختلفی وجود دارد، نام بعضی از خرماهای اهواز به ترتیب ذیل میباشد.
- العروس
- حمراوی
- حلاوی
- خضراوی
- گنطار
- بریم
- برحی
- سعمران
- کبکاب
- شاکری
- زاهدی
- دیلگاری
- مکسون
- سودانی
سوغات آبادان
آبادان از شهرهای جنوبی استان خوزستان مملو از جاذبه های بسیاری است که همه ساله جمعیت فراوانی از اقصی نقاط کشور را روانه این شهر می کند.
وجود اماکن مختلف اعم از تفریحی، زیارتی، دفاع مقدس، طبیعی، تاریخی و فرهنگی وصنایع دستی، سوغات و به خصوص مهمان نوازی و خونگرمی مردمانش، این شهر را به یکی از جذابترین شهرهای ایران بدل کرده است.
جزیره آبادان در جنوب غربی استان خوزستان بین دو رودخانه اروندرود و بهمنشیر با مساحتی حدود دو هزار و 796 کیلومتر مربع در منتهی الیه خلیج فارس واقع شده است. طول آن حدد 68 کیلومتر، پهنای آن بین سه تا 20 کیلومتر و ارتفاع بالاترین نقطه ی آن سه متر از سطح دریاست
خرما: خرما یکی از سوغاتیهای استانهای جنوبی کشور و به ویژه آبادان است که دارای خواص و انواع مختلفی است و از جمله آنها می توان به سعمران، برحی، گنطار، بریم و زاهدی اشاره کرد، حلوای خرما، رولت خرما، رنگینک، انواع شیرینی و خرمای شکلاتی، کلوچه و نانهای خرمایی، عدس پلو با خرما، خرما ارده و کوکوی شیره خرما نیز برخی از غذاهایی است که با خرما درست می شود. ببریانی، بریمی، کبکاب، حلاوی، حمراوی، دیری، سرخ، سویدانی، عروی، فرسی، زاهدی، قصبی، گنطار، لیلو، مجول و مکتوم نیز از دیگر انواع خرمای این مناطق به شمار می روند.
ماهی: یکی از سوغاتی های رایج و مشهور آبادان، ماهی های خوش طعم خلیج فارس است که از انواع ماهی های رایج در این شهر می توان به حلوا سفید (زبیدی)، راشگو، شوریده، شانگ، زبان، سنگ سر، میش ، هامور، کفشک، صبور، قباد و شیر اشاره کرد.
ادویه جات: ادویه در زبان عربی جمع مکسر دواء میباشد و به گیاهان و طعم دهنده‌هایی اطلاق می‌گردد که برای مقاصد خوراکی یا دارویی به کار می‌روند. در میان سوغات آبادان، شاید ادویه بیشتر از سایر ارمغانهای این شهر توجهات را به خود جلب کرده است. اصولا مردم آبادان با توجه به طبع جنوبی و دریایی خود و نوع غذاهایی که خاص این مناطق است علاقه فراوانی به مصرف ادویه جات به ویژه ادویه جات تند هندی و پاکستانی دارند شامل:ادویه کاری هندی، زردچوبه، ادویه کاری خورشتی، ادویه کاری مرغ و ماهی، ادویه ترشی و … البته یک نوع فلفل خاص به نام” پاپریکا
حصیربافی صنعتی ماندگار: در زمان حاضر رایج ترین و پر استفاده ترین صنایع دستی آبادان جاروبهایی است که به وسیله برگ درخت خرما(سَعَف) بافته می شود. کلاه حصیری آفتابی، زیر انداز حصیری، باد بزن، سبد نان و خورجین خرما از دیگر صنایع دستی آبادان است که اینها نیز از برگ درخت خرما درست می شود. همچنین از لیف و خوشه (پَنگ) این درخت برای ساختن طناب، قفس یا تور ماهیگیری، زنبیلهای بزرگ حمل خرما و بالابر درخت خرما(فروند) مورد استفاده قرار می گیرد.
غذاهای محلی: در شهرستان آبادان غذاهای مخصوصی طبخ می شود که در کشور با نام غذاهای آبادان شناخته شده اند. قلیه ماهی غذای خورشتی است که از ماهی، سبزی، سیر، پیاز و ادویه جات مخصوص تشکیل می شود و آن را به شیوه ای شبیه قرمه سبزی طبخ می کنند. دال عدس هم غذایی است که در آن علاوه بر عدس قرمز از سیر، سیب زمینی و ادویه جات استفاده می شود این غذا به همراه پلو مورد استفاده قرار می گیرد.
سمبوسه نیز یکی از غذاهای هندی است که در ایران از طریق مردم آبادان به شهرت رسیده است. مواد اولیه سمبوسه شامل سیب زمینی، جعفری و تره است که این سه ماده را به همراه ادویه های مخصوص با هم مخلوط می کنند و در غلافی از نان می پیچانند و سرخ می کنند.
فلافل هم نوعی غذای خشک است که مربوط به کشور لبنان بوده اما در ایران به نام آبادان شناخته شده است.عمده ماده اولیه این خوراک از نخود پخته چرخ کرده است که با خمیر نان باگت، پیاز و ادویه جات مخلوط سرخ و در بازار به صورت ساندویچ عرضه می شود.
پاکوره غذای کشور هند است که از قدیم الایام در آبادان درست می شده، مواد اولیه و اصلی خوراک پاکوره شامل سیب زمینی، پیاز، جعفری و ادویه جات است. این غذا به دلیل استفاده از ادویه های مختلف مثل ادویه مرغ و ادویه خورشی دارای طعم های متفاوتی است.
خورشت بامیه یک غذای عربی است که در فرهنگ غذایی آبادان جایگاه خاصی دارد ، برای تهیه آن، دمباله بامیه را طوری قطع می کنند که مایع لزج بامیه خارج نشود، به غیر از بامیه مابقی مواد تشکیل دهنده شبیه خورشت بادمجان است که بایستی مهیا شود، سپس بامیه را که پیشتر در ماهی تابه سرخ شده را با مقداری سیر درسته به خورشت اضافه می شود و با آتش ملایم می پزند.
رنگینک یک شیرینی خانگی است که آن را با رطب مرغوب و خرما تهیه می کنند و معمولا در هیچ فروشگاه و قنادی عرضه نمی شود. آرد سفید تفت داده شده در روغن، دارچین، خاک قند و رطب مواد تشکیل دهنده ی این غذا هستند.
ماهی صبور: از جمله ماهی های بسیار چرب و دارای تیغ ریز فراوان است که باید آن را حتما در تنور و یا فر پخت، برای تهیه مواد درون شکم ماهی از کمی سبزی گشنیز و شنبلیله، سیر، پیاز، تمرهندی و فلفل قرمز که پیشتر با هم مخلوط کرده ایم، استفاده می شود، پس از پاک کردن درون شکم ماهی صبور و نمک سود کردن آن موادی را که از قبل آماده کرده ایم را در درون شکم ماهی گذاشته و به مدت 30 دقیقه آن را در تنور و یا فر می پزند.
سوغات دزفول
می‌توان به انواع کلوچه خرمایی، کلوچه شکری، کلوچه نمکی، لوزی شکری، نان شیر، معجون کنجد، ارده، شیره (سیلون)، نان کنجدی، قرص نعناع و… اشاره کرد. همچنین مرکبات از جمله پرتقال دزفول و انواع صنایع دستی دزفول طرفداران زیادی دارد.
از دیگر سو، ابزارهای دست‌ساز چوبی مانند زیرقلیان، قلیان، شمعدان، چوب لباسی، نمکدان و… از صنایع دستی شهرستان دزفول به‌شمار می‌آیند. یکی دیگر از صنایع دستی این شهر کارهای دستی بر روی فلزها میباشد که از آن میان می‌توان ورشوسازی، قلم‌زنی روی زر و سیم و زرگری را نام برد. در کارگاه‌های ورشوسازی بازار کهنه دزفول ابزار چای‌خوری و سینی و آتشدان ساخته می‌شود. نمدمالی، خراطی، کپوبافی و گیوه دوزی نیز از دیگر صنایع دستی این شهر به شمار می‌آیند.
سوغات شوشتر
کپوبافی، پـارچه بافی، ابریشمی، گلیم سوزنی، کارتی بافی، چوقابافی از دیگر رشته های منسوخ شده شوشتر میباشند که احیا شدند.
کپوبافی : یکی از صنایع دستی ب‍وم‍‍ی و خاص استان محصولاتی به نام ک‍پ‍و می باشد که با پ‍ی‍چ‍ش ساقه های م‍رک‍ز‌ی و ج‍و‌ان ن‍خ‍ل به دور ساقه های ک‍رت‍ک شکل می گیرد و با نقش ان‍د‌از‌ی ک‍‍ام‍و‌ا‌ه‍‍ا‌ی ال‍و‌ان ، زی‍ب‍‍ای‍‍ی آن چ‍ن‍د ب‍ر‌اب‍ر می شود.
پـارچه بافی : به نوشتة مسعودی ، شاپور اهالی شام را به شوش ، شوشتر و دیگر شهرهای خوزستان کوچ داد. آنها فرزندانی پدید آوردند که از همان روزگار به تدارک و بافتن دیبای شوشتری و دیگر انواع پارچه های ابریشمین در شوشتر، اهواز و شوش پرداختند. در طول دوران اسلامی نیز شهرهای شام در تولید انواع منسوجات مشهور بودند. جبّه ، بساط ، حریر و عبای شامی ، جامه های مویینة دمشق و منسوجات حلب و پارچة مخصوص بعلبک در متون دورة اسلامی ذکر شده است. معمولاً خلفا اطلاعات تاریخی را بر روی پارچة طراز نقش می زدند. این نوشته ها امروزه در تعیین مکان و تاریخگذاری آنها کمک می کند. نمونه ای از بافت پردة قالیچه نمای پشمین با نقش شمسه هایی مزین به نقش خروسان و عقابان که دارای کتیبه ای به نام مروان ، خلیفة اموی ، است در موزة منسوجات واشینگتن باقی مانده است.
سجاده بافی : یکی از کاربردهای مهم سجاده در شوشتر جهیزیه عروس می باشد که همراه قران کریم در جهزیه می نهند.
جاجیم بافی : جاجیم گونه‌ای زیرانداز دورویه است. جاجیم دست‌بافی است از پارچهٔ کلفت شبیه به پِلاس که از پلاس نازک‌تر است و آن را از نخ‌های رنگین و ظریف پشمی یا پنبه‌ای یا آمیزه‌ای از این دو می‌بافند. جاجیم‌ها پرز ندازند و می‌توان از هر دو روی آن استفاده کرد. کوچ‌گردان از آن بهرهٔ زیادی می‌گیرند و کاربرد آن به عنوان روانداز و محافظ سرما است.
جاجیم‌بافی برای سوغات به عنوان یکی از صنایع دستی درشوشتر میباشد که از دیرباز بین خانواده‌های روستایی و عشایر رواج داشته‌است. جاجیم به عنوان زیرانداز استفاده می‌شود وهم‌چنین هنگام کوچ عشایر برای بسته‌بندی و جابه‌جایی اسباب و لوازم و گاهی به‌عنوان بالاپوش گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد. حتی در بین برخی از خانواده‌های روستای جاجیم را به‌عنوان چشم‌روشنی و جهیزیه نوعروسان هدیه می‌دهند و به‌عنوان یادگاری ارزنده سال‌ها در خانوارها باقی می‌ماند.
مواد اولیه جاجیم پشم است و بافت آن شبیه گلیم است، با این تفاوت که جاجیم در چهار تخته بافته می‌شود و پس از بافتن به هم متصل و دوخته می‌شود. در منطقه اورامان و ثلاث باباجانی زنان جاجیم‌هایی را با نقوش متنوع و جنس مرغوب می‌بافند که در نوع خود کم‌نظیر است.
معرق ساقه گندم : طبق تحقیقات این هنر ابتدا با ساقه های نی شکر و ذرت در شهرهای جنوبی کشورمان رواج داشته است.به علت سختی کار و نبود ابزار متناسب و کیفیت پایین کار نتوانسته جای را در بازار فروش یا رشته های هنری به خود اختصاص دهد.کم کم با الیاف دیگری مانند ساقه گندم ، جو، برنج و برخی گیاهان دارای ساقه انجام شد.
ملحفه بافی : مردم شوشتر از دستبافته‌های داری مانند ملحفه‌بافی استقبال خوبی می‌کنند و از این رو بازار فروش این محصولات در استان خوب است و اگر معرفی این رشته حالت برون‌مرزی پیدا کند و در زمینه صادرات آن فعالیت شود وضعیت آن بهتر شده و رونق بیشتری پیدا خواهد کرد بافته‌های داری بافته‌هایی هستند که از دار برای تولید آنها استفاده می‌شود که دارها یا عمودی و یا افقی است. بعضی از این بافته‌ها گره دار هستند مانند قالی و گبه و برخی مانند گلیم و زیلو پود باف بوده و بعضی مانند ورنی و شیرکی پیچ پودپیچ هستند. در شوشتر بافته‌های داری به شیوه گره زنی یا پود گذاری بافته می‌شود و شامل قالی، قالیچه و گلیم است و بافندگان اصلی آنها زنان ایلی و روستایی هستند که بر روی دار افقی که بر روی زمین قرار می‌گیرد کار بافتن را انجام می‌دهند میتواند یکی از بهترین سوغات یادگاری از این شهر باشد که نقشه‌ها اکثراً ذهنی و طرح‌ها هندسی است و رنگهای قرمز، مشکی، سبز، نارنجی، سفید، سرمه‌ای در بیشتر بافته‌ها کاربرد دارد. زنان و دختران عشایر عرب نیز به صورت محدود به کار بافت قالی اشتغال دارند و قالی‌هایی با نقش هندسی و با استفاده از رنگهای قرمز، نارنجی، صورتی، مشکی، زرد کدر، سرمه‌ای و سفید می‌بافند.
احرامی: از محصولاتی است که در شوشتر بافته می‌شود. احرامی پارچه‌ای است با تار پنبه‌ای و پود پشمی به رنگهای سرمه ای، زرد، سبز، سفید، نارنجی، قرمز و…
ابریشم‌بافی : بافت این نوع پارچه در دزفول رایج است. در تهیه این محصول از نخ ابریشم مصنوعی (ویسکوز) استفاده می‌شود. به دلیل ظرافت خاصی که دارد به مصرف شله (روسری عربی ) می رسد، طول این پارچه 20 متر و عرض آنها 40 سانتیمتر است. پس از بافت آن را به قطعات 4 متری در آورده وبرای روسری مورد استفاده قرارداده عده‌ای نیز قطعه 4 متری را به دو قسمت تقسیم کرده و از وسط آنها را کنار یکدیگر قرار داده و به صورت تور‌دوزی بهم می‌دوزند. شله‌ای که از این طریق به دست می‌آید 2 متر درازا و 80 سانتی متر پهنا دارد.
عبا‌بافی :بافت عبا در شوشتر سابقه‌ای دیرینه دارد به طوریکه می‌گویند پیشینه اش به بیش از پانصد سال می رسد. این عباها معمولا به رنگهای خرمایی، مشکی، خاکستری و شیری است که توسط بافندگان رنگرزی می‌شود. دو نوع پارچه عبایی در شوشتر بافته می‌شود:
1- نوعی که برای بافتن آن از نخ‌های نازک استفاده می‌شود که به:” هله ” شهرت دارد و مناسب هوای گرم تابستان است.
2- نوعی که تراکم تار و پودش بیشتر است و ” چانچه ” نامیده می‌شود و زمستان از آن استفاده می‌شود.
فلزکاری :در شوشتر ساخت وسایل فلزی رواج دارد که تولیدات مختلفی از قبیل داس، تیشه، قیچی، قند شکن و… از محصولات آنان است. آهنگران شوشتری ابتدا فلز را به اندازه و شکل دلخواه بریده و در کوره قرار می‌دهند پس از گداخته شدن و انعطاف پذیری با چکش زدن به شکل مورد نظر در می‌آورند. در آخر با استفاده از سوهان آن را صیقل می‌دهند.
خرمهره سازی: خرمهره‌سازی یکی از رشته‌های در حال منسوخ این شهرستان بوده است که تنها توسط صنعتگران قم و شوشتر تهیه می‌شده و با توجه به آغاز فعالیت گسترده این صنعت از 2 ماه پایانی سال 88 با افتتاح سرای افضل به عنوان مرکز صنایع‌دستی این شهرستان خوب بوده و انتظار می‌رفت بهتر نیز شود.
سوغات اندیمشک
- کپوبافی
- فرش‌بافی
- گبه‌بافی
- گلیم‌بافی
- چوغا‌بافی
- دوخت لباس محلی
- گیوه‌بافی
- گلدوزی
- گل‌سازی
- معرق‌کاری
- خراطی
سوغات خوزستان
- شیرینی: حلوا ارده، حلوا شکری، حلوا کنجدی، شیره ارده، انواع کلوچه های سنتی.
- کشاورزی: انواع ادویه، خرما، لیف خرما.
- صنایع دستی: جاجیم، حصیربافی، خراطی، سجاده بافی، گبه، گلیم، فرش، نمد.
