سوغات ایلام چیست؟

سوغات ایلام چیست؟

استان ایلام مانند دیگر استان‌های کشور پهناور ایران، شیرینی‌های سنتی لذیذ و خوش‌طعم و صنایع دستی چشم‌گیری دارد که در این مقاله به معرفی این محصولات پرداخته‌ایم.

شیرینی‌های سنتی استان ایلام

کاک، نان پپگ ، بژی برساق, کله کنجی، گمکه، شل کین، نان ساجی، سقز، نان پنجه کش، سمون، نان تنوری، حلوای بگل، نان ذرت (کزگه) و نان فتیر، شیرینی‌های خوشمزه و لذیذ استان سرسبز و دیدنی ایلام است. در ادامه به معرفی تعدادی از این شیرینی‌ها می‌پردازیم.

حلوای بگل

یکی از شیرینی‌های سنتی استان ایلام حلوای بگل است. از آنجا که این شیرینی ارزش غذایی بالایی دارد، علاقه مندان بسیاری به آن روی می‌آورند. زنان باسلیقه و هنرمند ایلامی با ترکیب موادی چون کنجد سفید، کشک پودر شده (بگل)، خرمای مرغوب و روغن محلی (دان) این حلوای بی‌نظیر را طبخ می‌کنند.

حلوای بگل سوغات بسیار خوبی برای گردشگران می‌تواند باشد.

نان ساجی (نان محلی):

نان ساجی از شیرینی‌های سنتی استان ایلام است که بانوان این شهر با دستان ظریف و هنرمندشان آن را طبخ می‌کنند. این نان محلی رنگ و عطر زیبایی به سفره‌های مردم استان ایلام می‌دهد و طبق گفته‌ی کارشناسان تغذیه، سرشار از مواد مغذی است.

ان محلی در  استان ایلام مانند دیگر شهرهای کشور عزیز ایران، علاقه‌مندان بسیاری را به خود جلب کرده است و افرادی که به این شهر سفر می‌کنند، عاشق عطر و طعم دلچسب این خوراکی خوشمزه می‌شوند.

کدبانوهای هنرمند ایلامی نمک، مایه خمیر، آرد و آب را با هم مخلوط می‌کنند و خمیری به‌دست می‌آید. سپس این خمیر را داخل ساج که نوعی تنور است، قرار می‌دهند و نان سنتی لذیذی طبخ می‌کنند.

بژی برساق

با فرا رسیدن عید نوروز، بانوان کدبانوی ایلامی شیرینی‌های سنتی مختلفی را طبخ می‌کنند. اسم یکی از این شیرینی‌های خوشمزه، بژی برساق است که شهرت دیرینه دارد. گردشگرانی که این شیرینی را میل می‌کنند، عاشق طعم و عطر آن می‌شوند و به عنوان سوغات برای اقوام و دوستان خود خریداری می‌کنند. شیرینی سنتی بژی برساق از شکر، رازیانه، روغن محلی (دان)، زردچوبه تخم‌مرغ، شیر، زیره و آرد تهیه می‌شود. اگر به استان ایلام سفر کردید حتما از این شیرینی نوش جان کنید.

نان پپگ

یکی دیگر از شیرین‌ های سنتی و قدیمی استان زیبای ایلام، نان پپگ نام دارد که مخصوص این شهر است. زنان خوش‌ذوق ایلامی با ترکیب نمک، آرد، پیاز و آب خمیری نسبتا پهن و بزرگی درست کرده و آن را زیر خاکستر ذغال قرار می‌دهند. بعد از چند دقیقه نان پپگ  تهیه می‌شود. گردشگران این نان خوشمزه را با عشق و علاقه میل می‌کنند و به عنوان سوغات خریداری می‌کنند .

نان گرده

ساج و خاکستر، وسایل خیلی ضروری و مهمی است که در طبخ  بیشتر شیرینی‌های سنتی استان ایلام به‌کار برده می‌شود و طعم و عطر بی‌نظیری را به شیرینی‌ها هدیه می‌دهد.نان گرده یکی دیگر از  نان‌های بومی و سنتی استان ایلام است که اکثرا در شب‌های یلدا مهمان خانه‌های مردم این منطقه از کشور عزیز ایران است.

زنان استان ایلام موادی چون  آب، شیر، شکر و زردچوبه را با یکدیگر ترکیب کرده و خمیری را درست می‌کنند. سپس آن را روی ذغال سرخ شده می‌گذارند تا پخته شود. هنگامی که نان گرده طبخ می‌شود، عطر خوشبویی تمام اون منطقه را فرا می‌گیرد که گویی همگان را مست و بیهوش می‌کند. نان گرده سوغاتی بسیار مناسبی برای گردشگران به حساب می‌آید.

(شله کینه) لکینه

شله کینه یکی دیگر از شیرینی‌های سنتی و اصیل استان ایلام است که به مانند نان‌های دیگر این شهر، روی ساج پخته می‌شود. این شیرینی ارزش غذایی بالایی دارد و پرانرژی و مقوی است. بانوان استان ایلام آب جوش، رازیانه، آرد، نمک، زیره، کمی روغن محلی و زعفران را با هم مخلوط می‌کنند و خمیری به‌دست می‌آید که آن را داخل تنور گذاشته و نان لذیذ لکینه را طبخ می‌کنند. به گفته کارشناسان نان شله کینه خیلی مقوی است و برای کودکان و نوجوانان در وعده‌های غذایی توصیه می‌شود. اگر به این استان سفر کردید خوردن این نان خوشمزه را از دست ندهید.

صنایع دستی استان ایلام

صنایع دستی استان ایلام به این شهر رنگ و شکل خاصی اعطاء کرده است که هنرمندان خوش سلیقه‌ی ایلامی با دستان لطیفشان به تهیه‌ی آنها می‌پردازند.

گلیم بافی، گیوه بافی، نمد مالی، احرامی بافی، بافت سیاه چادر، جاجیم بافی، سفالگری عبا بافی، زیورآلات موج بافی و قالی بافی صنایع دستی معروف استان زیبای ایلام هستند که به معرفی بعضی از این صنایع می‌پردازیم.

گلیم برجسته ایلام

از صنایع دستی استان ایلام می‌توان به گلیم برجسته اشاره کرد که شهرتی کهن دارد و سوغاتی بی‌نظیری برای گردشگران به حساب می‌آید. این صنعت از ترکیب گلیم و قالی بدست می‌آید و رنگ‌ها و نقوش زیبای را روی آن حکاکی می‌کنند. گلیم برجسته‌ی استان ایلام وزن سنگینی ندارد و به راحتی قابل جابه‌جایی است.

چیغ بافی ایلام

چیغ بافی جزو صنایع دستی استان سرسبز ایلام به حساب می‌آید که از نی تهیه می‌شود.

مردم عشایر استان ایلام برای استراحت خود چادر می‌زنند و سقف آن را از پشم بز درست می‌کنند و دیوار‌های چادر از حصیری به اسم چیغ ساخته می‌شود. امروزه در برخی خانه‌ها از این صنعت در پارتیشن بندی استفاده می‌کنند.

گیوه ایلام 

صنعت گیوه بافی در استان ایلام طرفداران بسیاری دارد و استادان ماهر این شهر گیوه‌های نرم و سبکی می‌سازند و در اختیار مردم قرار می‌دهند. به خاطر اینکه رطوبت باران و آب وارد گیوه نمی‌شود، این کفش در مکان‌های سرد مورد استفاده‌ی بیشتری قرار می‌گیرد. کسانی که به استان ایلام سفر می‌کنند از گیوه برای خود و اقوامشان سوغات می‌برند.

سوغات و صنایع دستی سیستان و بلوچستان

بشر همواره به دنبال راهی برای استفاده از مواد موجود در محیط زندگی اش بوده است. وی شاخ و برگ درختان، مو و پشم حیوانات و هر آنچه که در دسترسش بوده را به کار گرفته تا محصولاتی تازه را برای خود خلق کند و یا رنگ تازه ای به وسایل زندگی بدهد. این کار باعث شد تا به مرور زمان آثاری ارزشمند و هنرمندانه به وجود بیاید و روز به روز بر زیبایی آنها افزوده شود.

در گوشه گوشه ی ایران نیز هنر ها و صنایع دستی رواج دارند و از طرفداران زیادی برخوردارند. این هنرها گویای فرهنگ مناطق مختلف هستند و بخش مهمی از راه و روش زندگی را به نصویر می کشند.

حالا راهی دیاری دیگر از سرزمینمان هستیم تا با صنایع دستی و نقش و نگارهای چشم نواز و هنرمندانه ی آنها و غذاهای محلی لذیذ این منطقه آشنا شویم و در سفر به آن زیباترین ها و بهترینهایشان را برای عزیزانمان تهیه کنیم. به استان سیستان و بلوچستان می رویم؛ جایی که پیش از این نیز به آن سفر داشتیم و در مطالب زیر از آن سخن گفتیم:

 آداب و رسوم اقوام ایرانی | بلوچستان

غذاهای محلی سیستان و بلوچستان | گشت و گذاری خوشمزه

این بار می خواهیم سری به صنایع دستی این استان بزنیم.

همراه ما شوید و به دنیای صنایع دستی سیستان و بلوچستان قدم بگذارید...

سوزن دوزی

سوزن دوزی نام یکی صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان است که به دست توانا و هنرمند مردمان بلوچی بر روی پارچه نقش می بندد و جاودان می شود.

این هنر که در اصل، هنر تزئین پارچه است، سابقه ای طولانی و به دارازی قدمت تاریخ بلوچستان دارد و از این رو بعید نیست که آن را نام بلوچی دوزی به شما معرفی کنند.

در سوزن دوزی روی پارچه های ساده با نخ های رنگی و به کمک قلاب و سوزن طرح می زنند؛ طرح هایی که زنان بلوچ بیشتر از رویاهایشان الهام می گیرد. به همین جهت سوزن دوزی بازتاب دردها، آمال و آرزوهای زنان بلوچ است.

سوزن دوزی را بر روی سفره عقد، روتختی، کوسن، سجاده، رومیزی، پشتی و یا حتی لباس و ... انجام می دهند.

جالب است بدانید که سوزن دوزی انواع مختلفی دارد که از این قرارند:

ابریشم‌‌دوزی، گلابتون‌‌دوزی، نقده‌‌ دوزی، پته‌‌دوزی، سکمه‌‌دوزی، بلوچ‌‌دوزی، ممقان‌‌دوزی، سرمه‌‌دوزی، شماره‌‌دوزی، پولک‌‌دوزی، منجوق‌‌دوزی، پیله‌‌دوزی، ده‌‌ یک‌‌دوزی، خامه‌‌دوزی، کمند‌‌دوزی 

خامه دوزی (خمک دوزی)

خامه دوزی نام یکی دیگر از صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان است که به آن خامک دوزی یا خمک دوزی و یا حتی سفید دوزی نیز می گویند. اما قدیمی ترین واژه برای این هنر همان خمک دوزی است. به این دلیل این نام را بر این هنر گذاشته بودند که در سال های دور، ابریشم بدون هیچ گونه پرداختی از قبیل رنگرزی و پخت و پز یا سفیدکاری و در واقع به صورت خام استفاده می شده است.

در اصل خامه دوزی همان سوزن دوزی است که در آن از نخ ابریشم استفاده می شود.

قدمت این هنر را با زمان پیدایش ابریشم در سیستان برابر می دانند و جالب تر آن که از سیستان در اولین نوشتارهای اسلامی با عنوان مرکز تولید بهترین بافته های پشمی و ابریشمی یاد شده است. سیستان به علت داشتن باغ های بسیار زیاد توت یکی از بزرگ ترین مرکزهای تولید ابریشم بوده است. منابع تاریخی می گویند در حدود صد سال پیش در روستای چلنگ ِ زابل کارگاه های تولید پیله و ابریشم وجود داشته است. اوج شکوفایی هنر خامه دوزی را به دوره های اشکانی و سیستانی نسبت می دهند.

شما جلوه های این هنر را می توانید در تزئینات لباس، جانماز، انواع دستمال و سفره ها ببینید و یکی از این اقلام که به هنر خامه دوزی مزین شده را با خود به یادگار ببرید.

پریوار دوزی

پریوار دوزی یا پلیوار دوزی ، نام یکی دیگر از هنرهایی است که با دستان هنرمند مردمان سیستان و بلوچستان بر روی پارچه شکل می گیرد. در اصل پریوار دوزی سوزن دوزی و یا همان نوعی گلدوزی روی پارچه است و مستقیما بر روی لباس و یا پارچه به وسیله ی ابزاری مثل نخ، پارچه و سوزن دوخته می شود.

در این هنر، زمینه ی کار پارچه است که بخش هایی از آن با پریوار دوزی تزئین و زیبا می شود. در اصل این دوخت بیشتر در قسمت حاشیه ی روسری و اشارپ زنان بلوچی دیده می شود.

بیشتر اهالی بومی سیستان و بلوچستان و روستاهای شهرستان سراوان و ایرانشهر به این هنر مشغول هستند. البته در نقاط دیگری نیز از این هنر بهره‌مند هستند به عنوان مثال در بخش ایرندگان، از این هنر برای تزئین قسمت های پیش سینه، سرشلوار و دورآستین  و در روستاهای چانف، شکیم و ... نیز با به کارگیری نخ ابریشم و هنر پریوار دوزی، کلاه، عرقچین، سرمه دان، بازوبند، جلد دعا را تزئین می کنند.

سیاه دوزی

سیاه دوزی نوعی سوزن دوزی است که تنها از نخ سیاه رنگ که معمولا ابریشمی است، در آن استفاده می شود و برای تزیین سرآستین و پیش سینه ی لباس ها به کار می رود. نحوه ی دوخت به این صورت است که با دوخت دندان موشی ِ بهم چسبیده نقش هایی مثلثی شکل روی لباس می زنند و گاهآ دربین دوخت دندان موشی از دوخت زنجیره هم استفاده می کنند.

سکه دوزی و آینه دوزی

آینه دوزی و سکه دوزی، از آن دست اقلام هستند که در جهیزیه ی اغلب دختران سیستان و بلوچستان دیده می شود. این هنر بعد از سوزن دوزی، به دلیل مصارف تزئینی که دارد، در بین مردم و صد البته مسافران این استان بسیار محبوب است. به دوختن آینه در سایزهای مختلف در کنار پولک در لباس های محلی، جلیقه، روتختی و ... را آینه دوزی و یا سکه دوزی می گویند. گاهی ممکن است این هنر را در کنار ابریشم دوزی، قیطان دوزی و بخیه های تزئینی ببینید. 

در این هنر از سکه، منجوق و مروارید، پولک، آینه، خرمهره، دکمه صدفی، نوار یراق و پارچه استفاده می شود. استقبال مردم از این هنر به خاطر زیبایی اش بسیار زیاد است و محصولاتش تنوع فراوانی دارد، حتی به صورت دیوارکوب نیز از هنر سکه دوزی استفاده می شود.

 نمونه های دیگر این هنر در رختخواب عروس و یا حتی گردن بند شتر در عروسی نیز به چشم می خورد.

حصیر بافی، خولک بافی، سیس بافی

حصیر بافی، سیس بافی، خولک بافی و یا خلک بافی، هنری که قدمتی طولانی، به درازای تاریخ شهر سوخته و دریاچه هامون دارد و در میان مردمان سیستان و بلوچستان از جایگاه ویژه ای برخوردار است. این هنر در منطقه ی سیستان با گویش (خولک بافی) و در بلوچستان با گویش (تگرد) تلفظ می شود که از نظر نوع مواد ساخت نیز با یکدیگر تفاوت هایی دارند. خولک از ساقه های نی و تگرد از داز (برگ درختان خرمای وحشی) تهیه می شود.

از محصولات حصیری سیستان می توان سایه بان، پرده و توتن (نوعی قایق حصیری) را نام برد. سواس (صندل)، کچو (خورجین)، روپگ (جارو)، پروند (کمربند جهت بالا رفتن از درخت نخل)، سمان (زیرانداز)، سفت (جانماز)، کپات(سبد کوچک) نیز از محصولات حصیری بلوچستان هستند.

روستاهای حاشیه ی کوه خواجه و شهرستان زابل از مهم ترین منطقه های تولید محصولات حصیربافی در سیستان و نیکشهر، سراوان وسرباز از مهم ترین مناطق تولید این نوع محصولات در بلوچستان هستند.

سیس رشته هایی از الیاف است که در اطراف تنه درخت خرما می‌روید و به آن گیس درخت خرما گفته می شود. در سیس بافی از این الیاف برای تهیه برخی از ملزومات زندگی همچون تک(نوعی زیرانداز حصیری)، نولک (نوعی سبد دسته‌دار برای حمل علوفه و ماهی)، سوند ( نوعی حصیر برای ایجاد حصار و محدود کردن فضا)، کتل ( نوعی زنبیل)، قفس (برای نگهداری مرغ)، انواع طناب و کلاهک آباژور استفاده می شود.

سفال گری

سفال گری نیز از آن دست هنرهای قدیمی است که در سیستان و بلوچستان رواج دارد؛ برای درستی این ادعا می توان سفال های کشف شده در شهر سوخته را مصداق قرار دهید. 

روستای کلپورگان مهم ترین مرکز تولید سفال است که قدمتش در این هنر به پنج الی هفت هزار سال می رسد. بلوچی ها با استفاده از خاک رس اطراف محل زندگی شان، ظروف سفالی می سازند. سفال ها به علت نوع خاص خاک منطقه پس از پخت، قرمز رنگ می شوند. این ویژگی سفال منطقه ی کلپورگان را از سفال منطقه های دیگر متمایز کرده است.

زنان بلوچ، سفال ها را با دست می سازنند و از چرخ سفالگری استفاده نمی کنند. برای تزئین کردن سطح سفال ها از ترکیب آب و تیتوک (Tytok، سنگی که از کوه بیرک در نزدیکی محل بدست می آورند) استفاده می کنند، بعد با یک تکه چوب نازک ِ خرمای وحشی، روی سفال طرح و نقش می زنند. رنگ نقش ها قبل از پخت سفال قهوه ای ِ متمایل به قرمز است و پس از حرارت دیدن سیاه رنگ می شود.

هم اکنون در کلپورگان سراوان، هلونچکان نیکشهر و روستای کوه متیک سرباز سفالگری می کنند.

از محصولات سفالی می توان به کاسه، بشقاب، قندان، قوری، گلدان، سینی، کوزه، چلیم و... اشاره کرد که می توانند انتخاب خوبی برای سوغاتی سفرتان باشند.

جواهرات

به استناد متن های تاریخی هنر ترصیع در سیستان، نیشابور و هرات از سده های نخستین در جهان اسلام بسیار مشهور بوده و جالب است بدانید که جواهرات سیستان جزء هدایایی بودند که به مراکز حکومتی فرستاده می شده اند. وجود کوره های ذوب فلز بسیار قدیمی در این منطقه نشان از قدمت دور و دراز این هنر در این منطقه دارد.

کاربرد عمده ی زیورآلات برای خودآرایی بوده، اما گاه ریشه های مذهبی داشته و به عنوان قسمتی از بهای عروسی، از طرف خانواده ی داماد به عروس داده می شده است. 

اگر می خواهید از سفرتان به سیستان و بلچوستان، جواهرات و زیورآلات به یادگار ببرید، انتخاب های متنوعی پیش روی شما قرار می گیرد، چرا که این هنر تنوع زیادی در استان دارد؛ چیزی نزدیک به ۵۰ گونه مختلف از در (گوشواره)، چوری (النگو)، سربند، کپگو (گردن بند) و تاسنی (سنجاق سینه) را می توانید خریداری کنید.

دودنی بافی

گویا انواع هنر در سیستان و بلوچستان از قدمتی طولانی برخوردارست؛ دودنی بافی نیز یکی از همین هنرهای تاریخی است که بیشتر مردم سیستان از آن در تزئین خانه شان و گاهی هم به عنوان دفع چشم زخم از مال و جان استفاده می کردند. اما متاسفانه، گردی از نامهربانی بر این هنر قدیمی نشسته و در حال فراموشی است. این روزها تجملات دنیای امروز، جای خود را به هنرهایی مثل دودنی بافی داده اند.

دودنی بافی در اصل تورهای تزئینی است که با گیاه علفی با برگ های ساده منقسم و گلهای زرد متمایل به سفید که در اکثر نقاط استان رویش دارد، درست می شود.

قالی بافی

قالی و گلیم بافی از آن دست هنرهای اصلی ایرانی است که در اکثر استان ها و شهرها به آن مشغولند؛ زنان و دختران بلوچ هم از این قاعده مستثنا نیستند در زمان فراغت خود به بافت قالیچه می پردازند. قالی بافی تاریخی بس طولانی در سیستان و بلوچستان دارد تا جایی که فرش سیستانی از شهرت خاصی برخوردار است. جالب است بدانید که قالی سیستان از لحاظ مبنای تاریخی به ۳ دسته مختلف تقسیم می شود:

نوع تاریخی یا کهن، که تا آغاز قرن چهاردهم هجری (بیستم میلادی) بافته شده است.
نوع میانه، که از حدود اواخر قرن سیزدهم هجری (نوزدهم میلادی) بافته شده و هنوز هم بافته می‌شود.
نوع نو، که هم اکنون بافته می‌شود.

گلیم بافی

گلیم بافى هم یکی دیگر از صنایع دستی سیستان و بلوچستان است که در تمام این استان به خصوص در بین عشایر، طوایف بلوچ و بلوچ های ساکن سیستان بافت آن رواج دارد. عشایر این خطه، مواد اولیه گلیم را از پشم دام های خود تهیه می کنند. رنگ های گلیم سیستان و بلوچستان هم بیشتر تیره، با زمینه ی قهوه ای، قرمز تیره مایل به قهوه ای، آبی سیر و شتری و رنگ های روشن مثل زرد، سبز، کرم، قرمز و سفید است. نقش های این گلیم هم عموما راه راه و طرح های هندسی است. نوع گلیمی که در سیستان تولید می شود با نوع بلوچی آن، در نحوه ی برپایی دستگاه گلیم تفاوت دارد.

اگر به دنبال تحفه ای از سفرتان به این استان هستید، گلیم را می توایند در ابعاد مختلف، با کاربری های مختلف از جمله،  زیراندازف چادر شب، کناره، سجاده، جوال و ... خریداری کنید.

چادر بافى

یکی از هنرهای این استان که اغلب در میان عشایر و کوچ نشینان رواج دارد، چادر بافی است. چادرنشینان، برای اقام خود نیاز به چادری مستحکم دارند. آن ها این چادرها را از موی بز بر روی دار قالی می بافند و در آن زندگی می کنند.

پلاس بافی

پلاس نوعی زیرانداز است که مثل گلیم و قالی برای بافت آن، ابتدا چله کشی انجام می شود. در مرحله بعد، الیاف رنگین پشم تابیده را به شکل خطوط افقی از تار عبور می دهند و شانه می زنند. زمینه ی پلاس را معمولا خطوط افقی و رنگارنگ تشکیل می دهند. پلاس در اصل یک نوع گلیم پشمی است که از گذشته های دور از آن به عنوان زیرانداز جهت حفاظت از رطوبت، سرما و گرمای زمین به کار بسته می شده و از این جهت برای فرش کردن کف چادر عشایر بسیار مناسب بوده است.

پلاس و جاجیم نقش دوزی شده، در ظاهر شبیه به یکدیگرند اما تفاوتی هم دارند؛ در جاجیم خطوط عمودی هستند و در پلاس افقی.

پلاس را بیشتر به عنوان سجاده نماز و سفره پیش پای عروس استفاده می کنند.

نمد مالى

از دیگر هنرهاى دستى نمدمالى است. شستن، رنگرزى و تهیه پشم وظیفه مردان بلوچ مى‏باشد ولى ساخت نمد به عهده بانوان است. بعضى از نمدهاى بلوچ به لحاظ ترکیب متنوع رنگ‏ها از آثار هنرى نیز محسوب مى‏شود.

سفره بافى

سفره که به اصطلاح بلوچ‏ها «جهیزى» نام دارد زمینه‏اش از پشم شتر بافته مى‏ شود و در وسط آن اغلب ترنجى نقش بسته می شود. 

متاسفانه از این هنر، تصویری در دسترس نیست.

خراطی

خراطی، هنری است که علاوه بر استان سیستان و بلوچستان در استان های دیگر مثل لرستان رواج دارد. خراطی در اصل هنر ساخت اشیا از چوب است که با کمک دستگاهی مخصوص و بعد از طی مراحلی، اشیایی چون  قلیان، گهواره، پایه ی آباژور و ظروف تولید می شوند.

بقایای نقش برجسته‌های کاخ داریوش در تخت جمشید که در آنها تخت و چهار پایه و عودسوز مزین به هنر خراطی هستند، حکایت از قدمت دیرینه ی این هنر دارند.

لنج سازی

یکی از هنرهایی که از دیرباز در مناطق ساحلی این استان رواج داشته است، لنج سازی است. این هنر که بیشتر جنبه ی صنعتی دارد، بیشتر در بندر کنارک و چابهار رواج دارد.

فرهنگ غذایی مردم سیستان و بلوچستان

استان پهناور سیستان و بلوچستان در شرق جنوب شرقی ایران واقع شده و دارای پیشینه ی تاریخی و فرهنگی غنی است.

شرایط اقلیمی و جغرافیایی در هر بخش از این استان سبب شده تا مردم سلیقه ی غذایی متفاوتی داشته باشند؛ مثلا مردم چابهار و کنارک انواع خوراک ماهی را در وعده های غذایی خود می گنجانند و در قسمت هایی که خرما محصول عمده ی آن هاست خرما را ماده اصلی در تهیه ی غذای روزانه ی خود قرار می دهند و...

سیستان از گذشته های دور به "انبارغله" معروف بوده و این ویژگی در خوراکی ها و غذاهای آن ها مشهود است. گندم، جو و برنج از محصولات عمده بلوچستان می باشد. علاوه بر این کشت حدود ۱۶ نوع خرما و انواع میوه های گرمسیری در این استان صورت می گیرد.

مردم سیستان غذاهای تند و پر ادویه استفاده نمی کنند ولی مردم بلوچستان مانند مردم هند و پاکستان از غذاهای تند و پر ادویه استفاده می کنند.

استفاده ی بهینه از سبزی های کوهی منطقه چون " ترونگ " و "راب" ( نوعی سبزی که برای از بین بردن درد در اوایل بهار استفاده می کنند ) در طبخ غذاهای این استان دیده می شود.

دامپروری غنی سبب استفاده بسیار گوشت به ویژه گوشت بز و دوغ در غذاهای مردمان سیستان و بلوچستان است، تا جاییکه حتی برای پذیرایی از میهمانان خود دوغ می آورند.

در ادامه همراه کارناوال باشید تا با غذاهای محلی سیستان و بلوچستان بیشتر آشنا شویم. این نکته را هم در نظر داشته باشید که در آینده و در سفری دیگر انواع نان ها و خوراک های خرمای سیستان و بلوچستان را به شما معرفی خواهیم کرد.

تباهگ ( tabaheg )

از روزگاران قدیم مردم بلوچستان پیش از ماه رمضان غذایی لذیذ و خوشمزه را برای سحرهای این ماه آماده می کنند. از نیمه دوم ماه شعبان بلوچی ها بز یا گوسفندی را ذبح کرده و به چند قسمت تقسیم می کنند. در مرحله بعد به گوشت پودر انار و نمک زده و در آفتاب می گذارند تا خشک شود. این کار را در قدیم به خاطر نبود یخچال و امکانات انجام می دادند اما همچنان در این منطقه، مردم پیش از ماه رمضان با شور خاصی به آماده سازی تباهک می پردازند و برای جلوگیری از آلوده شدن گوشت در هوای آزاد، روی آن را پارچه ای تمیز می اندازند.

برای آماده سازی این غذا، گوشت خشک شده را حدودا نیم ساعت در مخلوط آب و نمک می جوشانند. در مرحله بعد برنج را با آب تباهک دم می گذارند تا طعم تباهک به خورد برنج برود. این غذا در شهرهای نیکشهر، فنوج قصرقند، لاشار و سرباز نیز تهیه می شود. 

تباهک یکی از غذاهای معروف و پرطرفدار این منطقه است.

دوغ پا

دامپرور بودن مردمان این دیار تاثیری مستقیم بر فرهنگ غذاییشان گذاشته است. یکی از غذاهایی که این تاثیر به خوبی در طبخ آن دیده می شود، دوغ پا ست.

دوغ پا نوعی خورش می باشد که با گوشت و دوغ آماده می شود. برای تهیه ی خورش دوغ پا باید گوشت و لپه و پیاز و نمک و ادویه را با دوغ پخته و سپس با برنج آن را سرو کرد.

تنورچه

تنورچه به دو روش سیخ زدن گوشت گوسفند و به روش کامل کباب شده ( قوزی ) آماده می شود. در هر دوی این روش ها از تنور برای طبخ گوشت استفاده می شود.

در روش سیخ زدن، گوشت گوسفند را بعد از ذبح به تکه هایی بزرگ تقسیم می کنند و به سیخ هایی از چوب درخت خرما می زنند و دور تنوری که زغالهایش گداخته شده قرار می دهند. برای آبدار شدن این نوع کباب در وسط آن ظرف آبی را قرار می دهند. این کباب را به تنهایی یا با پلو سفید سرو می کنند.

در شیوه ی دیگر گوسفندی را ذبح و سپس تمیز می کنند. شکم گوسفند را با نخی نسوز می دوزند و درون تنوری با زغال های گداخته می گذارند و در تنور را با کاهگل می پوشاند تا گوشت کاملا پخته شود.

این غذا با نام های دیگری از جمله ترونچه و تنوری نیز شناخته می شود.

بیشتر این غذا را به مردما چابهار نسبت می دهند.

آبگوشت ماهی ؛ لنجو

در سال های گذشته که هامون پر آب بود و مردمان این منطقه به صیادی مشغول بودند نوعی غذای سالم و لذیذ از ماهی تهیه می کردند. برای آماده سازی این غذا پیاز و ادویه و دوغ را با هم روی شعله می گذارند و پس از جوش آمدن مایع، ماهی را به آن اضافه می کنند. پس از پخته شدن ماهی، آن را از مایع جدا می کنند و آبگوشت ماهی آماده می شود. 

 "ماهی دیگی" و "ماهی دوغی" نام های دیگر "لنجو"  است.

دوغ برک یا درزنک

غذایی ساده و راحت که با آرد، روغن، نمک و ادویه و دوغ تهیه می شود. آرد را در روغن سرخ می کنند و سپس دوغ را به آن می افزایند. این غذا را باید تا قبل از جوشیدن هم زد تا مواد یک دست شود.

آبگوشت زابلی یا سیستانی

آبگوشت زابلی را با پیاز و گوشت، لپه، سیب زمینی، گوجه فرنگی و ادویه مخصوص سیستانی به اسم " آچار ačar" می پزند و به همین خاطر نام سیستانی را به آن داده اند. این آبگوشت در بین اهالی سیستان بسیار محبوب است.

ماهیگ پَچ

مردم بلوچ در فصل بارانی نوعی غذای متفاوت با ماهی و آرد درست می کنند که جالب و لذیذ است. برای تهیه این غذا از آرد گندم خمیری را آماده کرده و آن را پهن و به دو قسمت تقسیم می کنند. ماهی تازه را با برگ درخت خرما روی آتش کباب کرده، سپس ماهی کبابی را لای خمیر می گذارند و  آن را داخل تنور می پزند. 

اوجیزک

این غذا نوعی آبگوشت یا اشکنه با ادویه محلی آچار، گوجه، سیب زمینی، پیاز و روغن محلی آماده می شود. در انتهای پخت غذا درون آن تخم مرغ می زنند.

دلَک

غذایی راحت و ارزان با دانه های گندم. مردم بلوچ در ایام سوگواری و محرم، دانه های گندم را خرد کرده و از آن سوپی لذیذ تهیه می کنند.

هَلیسَه

در روزهای زمستانی و ایام محرم بلوچی ها سوپی غلیط با گوشت و پیه یا دُمبه و گندم درست می کنند.

سَبزک

در فصل سرما وقتی کسی سرما می خورد، اهالی بلوچ سوپی با گندم تازه طبخ می کنند. برای تهیه این سوپ خوشه های گندم تازه را روی آتش میگیرند و سپس آن را بر زمین می کوبند تا دانه ها جدا شود. دانه های گندم را خرد وبا آن سوپ می پزند.

تَخلان

این غذا نیز با گندم و دمبه تهیه می شود به این صورت که گندم نیمه زرد شده را می جوشانند، سپس آن را خشک کرده و با هاون خردش می کنند و گنرم خرد شده را با دمبه یا پیه گوسفند می پزند

مرغ محلی به همراه نان تینی

جوجه را با روغن محلی و پیاز می پزند و سپس با نان تیتی (یک نوع نان محلی ) سرو می کنند.

پکوره ( pakuoreh )

در جنوب ایران نوعی غذا شبیه به کوکو با آرد نخود، آرد گندم، گشنیز، ادیه های معطر، روغن و… درست و با نان سرو می کنند. دستور پخت آن از کشورهای عربی و پاکستان به ایران آمده است. این غذا چند سالی است که به وعده های غذایی مردم بلوچ اضافه شده. پاکوره را در اغلب شهرهای جنوبی مثل بوشهر می توانید نوش جان کنید.

املت سوزی

از غذاهای سنتی و خوشمزه این استان می توان به املت سوزی اشاره کرد. املت سوزی غذایی با پیاز، سیب زمینی، تخم مرغ، سیر، نمک، فلفل و روغن می باشد که در تهیه آن از " گیاه سوزی " استفاده می شود. گاهی اوقات در صورت نبود این سبزی، اسفناج را جایگزین می کنند.

بَّت ماش ( batt maash )

بت ماش غذایی مناسب ماه رمضان، زمستان و هنگام بارش باران است که آن را از برنج، روغن، ماش، افزودنی های معطر و… تهیه می کنند. غذایی رقیق که در هنگام بارش باران بسیار می چسبد. مردم ساکن در مناطق جنوبی بلوچستان بت ماش را با ترشی انبه و یا لیمو سرو می کنند.

"بت" نیز غذایی دیگر با برنج و ماش و حبوبات و ادویه است که بلوچ ها در وعده های غذایی خود آن را سرو می کنند.

کشک زرد

در روزهای سرد پاییز و زمستان، سیستانی ها در وعده ی صبحانه غذایی مغذی از فرآورده های ماستی غلات تهیه می کنند که می توان آن را در یک وعده ی غذایی کامل  استفاده کرد.

طرز تهیه این کشک با دیگر کشک ها متفاوت است؛ کشک زرد ترکیبی از بلغور گندم و لبنیات سیر، دانه‌ شوید، دانه‌ زیره‌ سبز یا سیاه، دانه‌ گشنیز، پودر زردچوبه، مقداری نمک و دوغ می باشد اما مابقی کشک ها یک فرآورده ی لبنی اند. 

کشک زرد را با پیاز و آب گوشت یا آب پخته، غذایی سریع طبخ و خوشمزه می باشد.

ترکیبات این کشک سبب شده تا برای تقویت حافظه، درمان ورم معده، یبوست، اسهال، فشارخون، جلوگیری از پوکی استخوان و ... مفید باشد.

سوغات خوزستان

لیست کامل سوغات خوزستان !!!

سوغات اهواز

سوغات اصلی اهواز خرما می‌باشد در اهواز خرما با انواع مختلفی وجود دارد، نام بعضی از خرماهای اهواز به ترتیب ذیل می‌باشد.

• العروس
• حمراوی
• حلاوی
• خضراوی
• گنطار
• بریم
• برحی
• سعمران
• کبکاب
• شاکری
• زاهدی
• دیلگاری
• مکسون
• سودانی
• 

سوغات آبادان

آبادان از شهرهای جنوبی استان خوزستان مملو از جاذبه های بسیاری است که همه ساله جمعیت فراوانی از اقصی نقاط کشور را روانه این شهر می کند.

وجود اماکن مختلف اعم از تفریحی، زیارتی، دفاع مقدس، طبیعی، تاریخی و فرهنگی وصنایع دستی، سوغات و به خصوص مهمان نوازی و خونگرمی مردمانش، این شهر را به یکی از جذابترین شهرهای ایران بدل کرده است.

جزیره آبادان در جنوب غربی استان خوزستان بین دو رودخانه اروندرود و بهمنشیر با مساحتی حدود دو هزار و 796 کیلومتر مربع در منتهی الیه خلیج فارس واقع شده است. طول آن حدد 68 کیلومتر، پهنای آن بین سه تا 20 کیلومتر و ارتفاع بالاترین نقطه ی آن سه متر از سطح دریاست

خرما: خرما یکی از سوغاتیهای استانهای جنوبی کشور و به ویژه آبادان است که دارای خواص و انواع مختلفی است و از جمله آنها می توان به سعمران، برحی، گنطار، بریم و زاهدی اشاره کرد، حلوای خرما، رولت خرما، رنگینک، انواع شیرینی و خرمای شکلاتی، کلوچه و نانهای خرمایی، عدس پلو با خرما، خرما ارده و کوکوی شیره خرما نیز برخی از غذاهایی است که با خرما درست می شود. ببریانی، بریمی، کبکاب، حلاوی، حمراوی، دیری، سرخ، سویدانی، عروی، فرسی، زاهدی، قصبی، گنطار، لیلو، مجول و مکتوم نیز از دیگر انواع خرمای این مناطق به شمار می روند.

ماهی: یکی از سوغاتی های رایج و مشهور آبادان، ماهی های خوش طعم خلیج فارس است که از انواع ماهی های رایج در این شهر می توان به حلوا سفید (زبیدی)، راشگو، شوریده، شانگ، زبان، سنگ سر، میش ، هامور، کفشک، صبور، قباد و شیر اشاره کرد.

ادویه جات: ادویه در زبان عربی جمع مکسر دواء می‌باشد و به گیاهان و طعم دهنده‌هایی اطلاق می‌گردد که برای مقاصد خوراکی یا دارویی به کار می‌روند. در میان سوغات آبادان، شاید ادویه بیشتر از سایر ارمغانهای این شهر توجهات را به خود جلب کرده است. اصولا مردم آبادان با توجه به طبع جنوبی و دریایی خود و نوع غذاهایی که خاص این مناطق است علاقه فراوانی به مصرف ادویه جات به ویژه ادویه جات تند هندی و پاکستانی دارند شامل:ادویه کاری هندی، زردچوبه، ادویه کاری خورشتی، ادویه کاری مرغ و ماهی، ادویه ترشی و … البته یک نوع فلفل خاص به نام” پاپریکا

حصیربافی صنعتی ماندگار: در زمان حاضر رایج ترین و پر استفاده ترین صنایع دستی آبادان جاروبهایی است که به وسیله برگ درخت خرما(سَعَف) بافته می شود. کلاه حصیری آفتابی، زیر انداز حصیری، باد بزن، سبد نان و خورجین خرما از دیگر صنایع دستی آبادان است که اینها نیز از برگ درخت خرما درست می شود. همچنین از لیف و خوشه (پَنگ) این درخت برای ساختن طناب، قفس یا تور ماهیگیری، زنبیلهای بزرگ حمل خرما و بالابر درخت خرما(فروند) مورد استفاده قرار می گیرد.

غذاهای محلی: در شهرستان آبادان غذاهای مخصوصی طبخ می شود که در کشور با نام غذاهای آبادان شناخته شده اند. قلیه ماهی غذای خورشتی است که از ماهی، سبزی، سیر، پیاز و ادویه جات مخصوص تشکیل می شود و آن را به شیوه ای شبیه قرمه سبزی طبخ می کنند. دال عدس هم غذایی است که در آن علاوه بر عدس قرمز از سیر، سیب زمینی و ادویه جات استفاده می شود این غذا به همراه پلو مورد استفاده قرار می گیرد.

سمبوسه نیز یکی از غذاهای هندی است که در ایران از طریق مردم آبادان به شهرت رسیده است. مواد اولیه سمبوسه شامل سیب زمینی، جعفری و تره است که این سه ماده را به همراه ادویه های مخصوص با هم مخلوط می کنند و در غلافی از نان می پیچانند و سرخ می کنند.

فلافل هم نوعی غذای خشک است که مربوط به کشور لبنان بوده اما در ایران به نام آبادان شناخته شده است.عمده ماده اولیه این خوراک از نخود پخته چرخ کرده است که با خمیر نان باگت، پیاز و ادویه جات مخلوط سرخ و در بازار به صورت ساندویچ عرضه می شود.

پاکوره غذای کشور هند است که از قدیم الایام در آبادان درست می شده، مواد اولیه و اصلی خوراک پاکوره شامل سیب زمینی، پیاز، جعفری و ادویه جات است. این غذا به دلیل استفاده از ادویه های مختلف مثل ادویه مرغ و ادویه خورشی دارای طعم های متفاوتی است.

خورشت بامیه یک غذای عربی است که در فرهنگ غذایی آبادان جایگاه خاصی دارد ، برای تهیه آن، دمباله بامیه را طوری قطع می کنند که مایع لزج بامیه خارج نشود، به غیر از بامیه مابقی مواد تشکیل دهنده شبیه خورشت بادمجان است که بایستی مهیا شود، سپس بامیه را که پیشتر در ماهی تابه سرخ شده را با مقداری سیر درسته به خورشت اضافه می شود و با آتش ملایم می پزند.

رنگینک یک شیرینی خانگی است که آن را با رطب مرغوب و خرما تهیه می کنند و معمولا در هیچ فروشگاه و قنادی عرضه نمی شود. آرد سفید تفت داده شده در روغن، دارچین، خاک قند و رطب مواد تشکیل دهنده ی این غذا هستند.

ماهی صبور: از جمله ماهی های بسیار چرب و دارای تیغ ریز فراوان است که باید آن را حتما در تنور و یا فر پخت، برای تهیه مواد درون شکم ماهی از کمی سبزی گشنیز و شنبلیله، سیر، پیاز، تمرهندی و فلفل قرمز که پیشتر با هم مخلوط کرده ایم، استفاده می شود، پس از پاک کردن درون شکم ماهی صبور و نمک سود کردن آن موادی را که از قبل آماده کرده ایم را در درون شکم ماهی گذاشته و به مدت 30 دقیقه آن را در تنور و یا فر می پزند.

سوغات دزفول

می‌توان به انواع کلوچه خرمایی، کلوچه شکری، کلوچه نمکی، لوزی شکری، نان شیر، معجون کنجد، ارده، شیره (سیلون)، نان کنجدی، قرص نعناع و… اشاره کرد. همچنین مرکبات از جمله پرتقال دزفول و انواع صنایع دستی دزفول طرفداران زیادی دارد.
از دیگر سو، ابزارهای دست‌ساز چوبی مانند زیرقلیان، قلیان، شمعدان، چوب لباسی، نمکدان و… از صنایع دستی شهرستان دزفول به‌شمار می‌آیند. یکی دیگر از صنایع دستی این شهر کارهای دستی بر روی فلزها می‌باشد که از آن میان می‌توان ورشوسازی، قلم‌زنی روی زر و سیم و زرگری را نام برد. در کارگاه‌های ورشوسازی بازار کهنه دزفول ابزار چای‌خوری و سینی و آتشدان ساخته می‌شود. نمدمالی، خراطی، کپوبافی و گیوه دوزی نیز از دیگر صنایع دستی این شهر به شمار می‌آیند.

سوغات شوشتر

کپوبافی، پـارچه بافی، ابریشمی، گلیم سوزنی، کارتی بافی، چوقابافی از دیگر رشته های منسوخ شده شوشتر میباشند که احیا شدند.

ک‍پ‍وب‍‍اف‍‍ی‌ : ی‍ک‍‍ی‌ ‌از ص‍ن‍‍ای‍‍ع‌ دس‍ت‍‍ی‌ ب‍وم‍‍ی‌ و خ‍‍اص‌ ‌اس‍ت‍‍ان‌ م‍ح‍ص‍ولات‍‍ی‌ ب‍ه‌ ن‍‍ام‌ ک‍پ‍و م‍‍ی‌ ب‍‍اش‍د ک‍ه‌ ب‍‍ا پ‍ی‍چ‍ش‌ س‍‍اق‍ه‌ ‌ه‍‍ا‌ی‌ م‍رک‍ز‌ی‌ و ج‍و‌ان‌ ن‍خ‍ل‌ ب‍ه‌ دور س‍‍اق‍ه‌ ‌ه‍‍ا‌ی‌ ک‍رت‍ک‌ ش‍ک‍ل‌ م‍‍ی‌ گ‍ی‍رد و ب‍‍ا ن‍ق‍ش‌ ‌ان‍د‌از‌ی‌ ک‍‍ام‍و‌ا‌ه‍‍ا‌ی‌ ‌ال‍و‌ان‌ ، زی‍ب‍‍ای‍‍ی‌ ‌آن‌ چ‍ن‍د ب‍ر‌اب‍ر م‍‍ی‌ ش‍ود.

پـارچه بافی : به نوشتة مسعودی ، شاپور اهالی شام را به شوش ، شوشتر و دیگر شهرهای خوزستان کوچ داد. آنها فرزندانی پدید آوردند که از همان روزگار به تدارک و بافتن دیبای شوشتری و دیگر انواع پارچه های ابریشمین در شوشتر، اهواز و شوش پرداختند. در طول دوران اسلامی نیز شهرهای شام در تولید انواع منسوجات مشهور بودند. جبّه ، بساط ، حریر و عبای شامی ، جامه های مویینة دمشق و منسوجات حلب و پارچة مخصوص بعلبک در متون دورة اسلامی ذکر شده است. معمولاً خلفا اطلاعات تاریخی را بر روی پارچة طراز نقش می زدند. این نوشته ها امروزه در تعیین مکان و تاریخگذاری آنها کمک می کند. نمونه ای از بافت پردة قالیچه نمای پشمین با نقش شمسه هایی مزین به نقش خروسان و عقابان که دارای کتیبه ای به نام مروان ، خلیفة اموی ، است در موزة منسوجات واشینگتن باقی مانده است.

سجاده بافی : یکی از کاربردهای مهم سجاده در شوشتر جهیزیه عروس می باشد که همراه قران کریم در جهزیه می نهند.

جاجیم بافی : جاجیم گونه‌ای زیرانداز دورویه است. جاجیم دست‌بافی است از پارچهٔ کلفت شبیه به پِلاس که از پلاس نازک‌تر است و آن را از نخ‌های رنگین و ظریف پشمی یا پنبه‌ای یا آمیزه‌ای از این دو می‌بافند. جاجیم‌ها پرز ندازند و می‌توان از هر دو روی آن استفاده کرد. کوچ‌گردان از آن بهرهٔ زیادی می‌گیرند و کاربرد آن به عنوان روانداز و محافظ سرما است.

جاجیم‌بافی برای سوغات به عنوان یکی از صنایع دستی درشوشتر میباشد که از دیرباز بین خانواده‌های روستایی و عشایر رواج داشته‌است. جاجیم به عنوان زیرانداز استفاده می‌شود وهم‌چنین هنگام کوچ عشایر برای بسته‌بندی و جابه‌جایی اسباب و لوازم و گاهی به‌عنوان بالاپوش گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد. حتی در بین برخی از خانواده‌های روستای جاجیم را به‌عنوان چشم‌روشنی و جهیزیه نوعروسان هدیه می‌دهند و به‌عنوان یادگاری ارزنده سال‌ها در خانوارها باقی می‌ماند.

مواد اولیه جاجیم پشم است و بافت آن شبیه گلیم است، با این تفاوت که جاجیم در چهار تخته بافته می‌شود و پس از بافتن به هم متصل و دوخته می‌شود. در منطقه اورامان و ثلاث باباجانی زنان جاجیم‌هایی را با نقوش متنوع و جنس مرغوب می‌بافند که در نوع خود کم‌نظیر است.

معرق ساقه گندم : طبق تحقیقات این هنر ابتدا با ساقه های نی شکر و ذرت در شهرهای جنوبی کشورمان رواج داشته است.به علت سختی کار و نبود ابزار متناسب و کیفیت پایین کار نتوانسته جای را در بازار فروش یا رشته های هنری به خود اختصاص دهد.کم کم با الیاف دیگری مانند ساقه گندم ، جو، برنج و برخی گیاهان دارای ساقه انجام شد.

ملحفه بافی : مردم شوشتر از دستبافته‌های داری مانند ملحفه‌بافی استقبال خوبی می‌کنند و از این رو بازار فروش این محصولات در استان خوب است و اگر معرفی این رشته حالت برون‌مرزی پیدا کند و در زمینه صادرات آن فعالیت شود وضعیت آن بهتر شده و رونق بیشتری پیدا خواهد کرد بافته‌های داری بافته‌هایی هستند که از دار برای تولید آنها استفاده می‌شود که دارها یا عمودی و یا افقی است. بعضی از این بافته‌ها گره دار هستند مانند قالی و گبه و برخی مانند گلیم و زیلو پود باف بوده و بعضی مانند ورنی و شیرکی پیچ پودپیچ هستند. در شوشتر بافته‌های داری به شیوه گره زنی یا پود گذاری بافته می‌شود و شامل قالی، قالیچه و گلیم است و بافندگان اصلی آنها زنان ایلی و روستایی هستند که بر روی دار افقی که بر روی زمین قرار می‌گیرد کار بافتن را انجام می‌دهند میتواند یکی از بهترین سوغات یادگاری از این شهر باشد که نقشه‌ها اکثراً ذهنی و طرح‌ها هندسی است و رنگهای قرمز، مشکی، سبز، نارنجی، سفید، سرمه‌ای در بیشتر بافته‌ها کاربرد دارد. زنان و دختران عشایر عرب نیز به صورت محدود به کار بافت قالی اشتغال دارند و قالی‌هایی با نقش هندسی و با استفاده از رنگهای قرمز، نارنجی، صورتی، مشکی، زرد کدر، سرمه‌ای و سفید می‌بافند.

احرامی: از محصولاتی است که در شوشتر بافته می‌شود. احرامی پارچه‌ای است با تار پنبه‌ای و پود پشمی به رنگهای سرمه ای، زرد، سبز، سفید، نارنجی، قرمز و…

ابریشم‌بافی : بافت این نوع پارچه در دزفول رایج است. در تهیه این محصول از نخ ابریشم مصنوعی (ویسکوز) استفاده می‌شود. به دلیل ظرافت خاصی که دارد به مصرف شله (‌روسری عربی ) می رسد، طول این پارچه 20 متر و عرض آنها 40 سانتیمتر است. پس از بافت آن را به قطعات 4 متری در آورده وبرای روسری مورد استفاده قرارداده عده‌ای نیز قطعه 4 متری را به دو قسمت تقسیم کرده و از وسط آنها را کنار یکدیگر قرار داده و به صورت تور‌دوزی بهم می‌دوزند. شله‌ای که از این طریق به دست می‌آید 2 متر درازا و 80 سانتی متر پهنا دارد.

عبا‌بافی :بافت عبا در شوشتر سابقه‌ای دیرینه دارد به طوریکه می‌گویند پیشینه اش به بیش از پانصد سال می رسد. این عباها معمولا به رنگهای خرمایی، مشکی، خاکستری و شیری است که توسط بافندگان رنگرزی می‌شود. دو نوع پارچه عبایی در شوشتر بافته می‌شود:

1- نوعی که برای بافتن آن از نخ‌های نازک استفاده می‌شود که به:” هله ” شهرت دارد و مناسب هوای گرم تابستان است.

2- نوعی که تراکم تار و پودش بیشتر است و ” چانچه ” نامیده می‌شود و زمستان از آن استفاده می‌شود.

فلزکاری :در شوشتر ساخت وسایل فلزی رواج دارد که تولیدات مختلفی از قبیل داس، تیشه، قیچی، قند شکن و… از محصولات آنان است. آهنگران شوشتری ابتدا فلز را به اندازه و شکل دلخواه بریده و در کوره قرار می‌دهند پس از گداخته شدن و انعطاف پذیری با چکش زدن به شکل مورد نظر در می‌آورند. در آخر با استفاده از سوهان آن را صیقل می‌دهند.
خرمهره سازی: خرمهره‌سازی یکی از رشته‌های در حال منسوخ این شهرستان بوده است که تنها توسط صنعتگران قم و شوشتر تهیه می‌شده و با توجه به آغاز فعالیت گسترده این صنعت از 2 ماه پایانی سال 88 با افتتاح سرای افضل به عنوان مرکز صنایع‌دستی این شهرستان خوب بوده و انتظار می‌رفت بهتر نیز شود.

سوغات اندیمشک

• کپوبافی
•  فرش‌بافی
•  گبه‌بافی
• گلیم‌بافی
•  چوغا‌بافی
• دوخت لباس محلی
• گیوه‌بافی
• گلدوزی
•  گل‌سازی
• معرق‌کاری
• خراطی

سوغات خوزستان

• شیرینی: حلوا ارده، حلوا شکری، حلوا کنجدی، شیره ارده، انواع کلوچه های سنتی.
• کشاورزی: انواع ادویه، خرما، لیف خرما.
• صنایع دستی: جاجیم، حصیربافی، خراطی، سجاده بافی، گبه، گلیم، فرش، نمد.

معرفی سوغات و صنایع دستی شهر یزد

یکی از جذابترین قسمتهای سفر ، خرید سوغاتی و بازدید از بازار هر شهر و دیاری است. هر شهری بستگی به اقلیم و شرایط زندگی مردم آن صنایع دستی متفاوت و عادات غذایی ویژه خود را دارند. یکی از راه ها برای اینکه سفری مفید و لذت بخش داشته باشیم ، شناخت سوغات و صنایع دستی آنهاست.

استان یزد یکی از مهم ترین استان های کویری ایران است که با پیشینه دیرین فرهنگی ، دارای هنرهای دستی اصیل چندین هزار ساله است. عمده ترین صنعت دستى این استان، فرش بافى و ترمه بافی و بافته های دیگر است.

با ما به شهر یزد برویم...

 

دست  بافته ها و صنایع دستی

شعربافی

هنر شعربافی با رشته‌های مختلف خود به وسیله دستگاه‌های چوبی انجام می شود که به اقتضای نوع تولید در ابعاد مختلف طراحی و ساخته می‌شود. محصولات شعربافی متنوع و گوناگون و به شرح زیر می‌باشند:

ترمه بافی

پارچه ترمه از لحاظ نقش و بافت و مواد اولیه متنوع است. ترمه از ابرشیم و کرک نازک تولید می شود. شال چارقدی،  شال بندی ریا ، شال راه راه ، شال یزدی ، شال کشمیری و… از انواع ترمه های تولیدی یزد است.

زری بافی

زری بافی سابقه ای دیرینه دارد و بافت آن به دوره ساسانیان می رسد. ماده این هنرابریشم طبیعی است.

مخمل

در بافت مخمل از ابریشم طبیعی استفاده می‌شود.

شمد

شمد نوعی پارچه نازک است که در بافت آن نخ پنبه یا ابریشم مصنوعی بکار رفته و در فصل تابستان به عنوان روانداز از آن استفاده می‌کنند. شمد اغلب دارای نقش‌های ساده به صورت چهارخانه است.

چادرشب

در شهرستان یزد ، اردکان و بخش زارچ می‌بافند. معمولاً دو نوع چادرشب که نوع اول آن نازک و منقوش است و به نام چادرشب رختخواب‌ پیچ معروف است و نوع دوم آن ضخامت بیشتری دارد و چادرشب صحرایی نام دارد و برای حمله علوفه و محصولات کشاورزی استفاده می‌شود و دارای نقش‌های راه راه است.

زیلوبافی :

زیلو از زیراندازهای معروف استان یزد بوده و یکی از مناسب‌ ترین و بادوام‌ترین کف‌ پوش‌ها به ویژه برای مناطق کویری است. مرکز تولید زیلو شهرستان میبد است.

قدمت زیلو بافی در این شهر به دوره پیش از اسلام می‌رسد و قدیمی‌ترین زیلو در مسجد جامع میبد است. زیلو از نخ پنبه‌ای بافته می‌شود و طرح‌ها و نقش‌های آن معمولا به آبی و سفید است و گاهی از قرمز و نارنجی و سبز نیز استفاده می‌شود. زیلوهای مرغوب به نام زیلوی نفتال شهرت دارند.

دارایی بافی :

ماده اولیه این پارچه ابریشم طبیعی بوده است اما در حال حاضر در بافت آن از نخ ویسکوز استفاده می شود . در حال حاضر ایکات ( دارایی ) را تنها می توان در کارگاههای محدود شهر یزد مشاهده کرد.

در مورد وجه تسمیه آن گفته می شود نام دارایی از آن جهت برای آن مصطلح شده که در قدیم این پارچه جهیزیه هر عروس و جز وسایل سرمایه ای او بوده است به این دلیل به آن دارایی گفته اند و چون اشخاصی که این نوع پارچه را می‌خریدند ثروتمند بوند به این سبب به آن دارایی می‌گفتند. ویژگی خاص پارچه های دارایی نوع نقش آن است. پارچه زیبا و رنگارنگ دارایی با رنگهای گرم و پرشوری مانند زرد ، سبز ، قرمز و بنفش است.

سفال و سرامیک

در اصطلاح محلی به تولیدات سفال « کواره » می‌گویند. میبد تولید کننده عمده سفال در استان یزد است و با نقش‌های اصیل مرغ و ماهی و خورشید خانم ، شهرت دارد. کواره‌های ساخت میبد اساساً سه گونه سفال ساده بدون لعاب ، سفال لعاب‌دار و کاشی و سرامیک است.

و اما هیجان انگیزترین و دلچسب ترین قسمت این سفر خرید شیرینی های بی نظیر و خوش طعم و بوی یزد است. شهرستان یزد ، به علت نوع اقلیم و منطقه جغرافیایی خاص آن ، دارای زمستان‌های سرد و نسبتاً مرطوب و تابستان‌های گرم و طولانی و خشک است. به همبن علت در تابستان گرم ، خشک و طولانی با انواع آش‌ها و زمستان سرد را با انواع غذاهای شیرین و شیرینیجات معروف خود پشت سر می گذارند.

انواع شیرینی:

باقلوا ( لوز پسته ، لوز بادامی یا بیدمشک ، لوز نارگیلی ، لوز مخلوط دورنگ ، لوز ترحیمی ) ، کیک یزدی ، کیک تخته‌ای ، حاجی بادام ، نان برنجی ، نان پنجره‌ای ، قطاب ، پشمک ، سوهان‌ آردی ، حلوا ارده و...

غذاهای سنتی یزدی

یکی از غذاهای خوشمزه و سنتی یزد قیمه نخود است. اکثر گردشگران یک وعده ناهار خود را قیمه نخود سفارش می دهند و از طعم و عطر آن لذت می برند.

معرفی سوغاتی های شهر کاشان

کاشان شهر عطر گلاب و زادگاه هنرمندان، این بار مقصد ما است.  

شهری که دل مردمانش هم چون خورشید تابستانش گرم و مهربان است و دستان کوچک دخترانش نقش خاطره می زند بر قالی های نگارینش.

می خواهیم در این مطلب کمی با سوغات این شهر آشنا شویم.

سوغاتی که از خوشمزه ها شروع شده و به صنایع دستی و حتی برخی غذاهای محلی ختم می شود.

همراه ما باشید تا سوغات شهر کاشان را بیشتر بشناسیم .

 همیشه خرید  لذت بخش بوده و هست؛ مخصوصا اگر در سفر این کار را انجام دهید و برای خرید چیزهایی دست به کار شوید که در هیچ کجای دیگر جز همان شهر نمی توانید پیدا کنید. در این مطلب ما قصد داریم  سوغات شهر کاشان را به شما معرفی کنیم.

شاید با شنیدن نام این شهر باستانی تنها تصاویر گلاب و عرقیجات در ذهن شما شکل بگیرد، اما کاشان خوردنی ها وصنایع دستی بسیاری دارد که آن ها هم جزء سوغات ارزشمند این شهر زیبا محسوب می شوند. فرش دست بافت، ظروف سفالی، زیور آلاتی که با گل محمدی در فصل گلاب گیری ساخته شده، همگی جزء  سوغات کاشان محسوب می شوند.

سوغات کاشان

گلاب و عرقیات گیاهی ، ظروف سفالی ، باقلوا و حلوا ارده کاشان ، انار کاشان (فصل پاییز) ،قالی‌ ، زیلو و گلیم ، گیوه همگی جزء سوغاتی های کاشان باستانی هستند.

با آمدن به کاشان دست پر به شهر  خود باز می گردید؛ مگر می شود کسی مهمان  کاشان باشد اما طعم باقلوای آن را نچشد و یا یک شیشه از گلاب ناب محمدی را از این شهر به یادگار نبرد. در ادامه ابتدا از خوردنی های خوشمزه کاشان شروع به معرفی می کنیم. 

خوردنی های خوشمزه، سوغاتی از کاشان باستانی

 پشمک یا کلوچه و یا حاجی بادومی، کدام یک را بیشتر دوست دارید ؟

شاید اصلا تا به حال طعم هیچ یک را نچشیده باشید؛ اما حتما باقلوای کاشان را امتحان کرده اید.

به جز باقلوا که تقریبا معروف ترین سوغات خوردنی کاشان است، بسیاری خوردنی های دیگر هم در این شهر به عنوان سوغات خریداری می شود، در ادامه آن ها را کامل به شما معرف خواهیم کرد.

1) شیرینی حاجی بادومی

 شیرینی حاجی بادومی، یکی از سوغاتی های خوشمزه کاشان است  که در اغلب فروشگاه های این شهر یافت می شود.

 این شیرینی در مراسم و مهمانی ها در کاشان بسیار کاربرد دارد و مواد اصلی آن از پودر بادام و پودر قند تشکیل شده است.

 حاجی بادومی همان طور که نامی خاص دارد، دارای طعم خاصی هم هست و چون در آن بادام استفاده می شود، ارزش غذایی بالایی دارد.

2) کلوچه

 کلوچه برای اولین بار در جهان در قرن هفتم میلادی در ایران پخته شد . کلوچه به معنی تکه نان گرد از کلمه روسی (کولیچ Кулич) وارد زبان فارسی شده‌است که اصل این کلمه یونانی از واژۀ ( κόλλιξ کولیکس) گرفته شده‌ و واژه انگلیسی آن هم Kulich است.

 کلوچه کاشان هم یکی دیگر از سوغاتی های خوشمزه این شهر است. در هنگام نوروز کلوچه های کاشان در همه خانه های شهر دیده می شود و از دیرباز این رسم هم چنان باقی بوده است. کلوچه های کاشان از از آرد سبوس دار گندم، شکر،روغن نباتی یا حیوانی، هل، زعفران و مغز پسته برای تزئیین روی آن تهیه می‌شود.

3) باقلوا، گل سر سبد شیرینی های کاشان

باقلوا، یکی از شیرینی های اصیل کاشان است که کاشانی ها علاوه بر هدیه و سوغات به گردشگران، در مراسم، مناسبت ها، اعیاد و حتی مراسم ترحیم هم از آن استفاده می کنند. از آن جایی که در این شیرینی از پنج نوع مغز که شامل گردو، بادام،فندق، پسته و بادام هندی است استفاده می شود بسیار مغذی است .

شاید باقلواهای شهر های دیگر را تجربه کرده باشید؛ اما طعم باقلوای کاشان چیز دیگری است که به شما پیشنهاد می کنیم، حتما آن را امتحان کنید.

4) پشمک کاشان

پشمک کاشان هم یکی از خوشمزه های این شهر است که از آن نمی توان گذشت. در هنگام عید نوروز رسم است مردم کاشان پشمک را به همراه کلوچه به مهمانان خود تعارف کنند و جالب است بدانید آن ها به مهمانان خود پیشنهاد می دهند که کلوچه و پشمک را مانند نان و پنیر میل نمایند، یعنی در کنار هم .

تا کلوچه و پشمک کاشان را نخورید، عید دیدنی شما برای میزبان مقبول نیست .

5) گلاب و عرقیجات

گلاب کاشان هم که دیگر نیازی به معرفی ندارد، همه می دانیم این محصول خاص کاشان است و هر سال در فصل گلاب گیری بسیار برای تماشای این  مراسم راهی کاشان می شوند .

به جز گلاب، عرقیجات دیگری هم در کاشان گرفته می شود، که به دلیل سنتی بودن بسیار مرغوب است و طرفداران خاصی دارد. منظور از سنتی بودن یعنی در دیگ های مسی و به روش دستی عملیات عرق گیری انجام می شود که در این صورت عرق به دست آمده خاصیت های ببیشتری خواهد داشت .

صنایع دستی کاشان

بدون شک هر گاه سخن از قالی، مخمل و گلاب به میان می آید بلا فاصله نام کاشان در ذهن ها تداعی می شود زیرا از قدیم الایام تاکنون ،شهر تاریخی کاشان از مراکز عمده تولید و بافت قالی و انواع پارچه های ابریشمی مانند زربفت (زری) نقره بافت، مخمل ، حریر، اطلس و دیبا بوده است .

صنعت کاشی سازی ، حتی نام خود را از کاشان گرفته است در اکثر مساجد کشور ، زیلوهای بافت کاشان گسترده شده است. کاشان همواره یکی از معروفترین شهر های کشور در زمینه صنایع دستی و هنرهای سنتی بوده است.

صنایع نساجی ، کاشی سازی ،مسگری ظروف بدل چینی ، سفال و سرامیک و نگارگری این شهر معروفیت جهانی دارد . در حال حاضر نیز کارگاه های سنتی شعر بافی، قالی بافی، زیلو بافی، مخمل بافی، زری بافی ، سفالگری در کاشان فعال و مورد بازدید گردشگران داخلی و خارجی قرار دارند .

1) فرش و گلیم کاشان

طرح فرش های کاشان بسیار زیبا است طوری که طرفداران بسیاری دارد و حتی فرش های ماشینی هم از این طرح ها بسیار استفاده می کنند. 

بافندگان، صبح های زود به هنگام بانگ اذان صبح از خواب برمی خیزند و باز هم سر انشگتانشان دُر و گوهر بر روی دار قالی می ریزند. بسیاری از آن ها دخترانی کم سن وسال با قلب هایی پاک و معصوم هستند که خالق فرش های زیبای کاشان می شوند.

این نگاره های گوهرین به فرسنگ ها آن طرف تر برده می شود و بسیاری بر سر به دست آوردن یکی از آن ها کلی طرح و نقشه می ریزند.

نه تنها بافتنش بلکه از مراحل اولیه که تهیه نخ، یکی از آنها است چندین نفر دست دارند. برای رنگ نخ هایش از ذره ای ماده مصنوعی استفاده نمی شود با امکانات طبیعی نخ ها را رنگ می زنند و به دست بافنده می رسانند.

2) شعر بافی

شعر بافی، هنری باستانی در کاشان است که از 350 سال پیش  به وسیله دستگاه انجام می شده و بیشتر مردم کاشان در این حرفه و هنر مشغول بودند. شعر نام پارچه ای است که از ابریشم بافته می شود و به کسی که این کار را انجام می دهد شعر باف می گویند.

این هنر در قرون اولیه اسلامی جولاهی نامیده می شد و بعدها به نام شعر بافی تغییر یافت. به صورت کلی تاریخ نساجی جهان به هشت هزار سال پیش از میلاد باز می گردد. بر اساس نقش برجسته های موجود از زمان هخامنشیان و اشکانیان، بافت پارچه های نفیس در ایران رایج بوده و در زمان ساسانیان به اوج شکوفایی خود رسیده است . این صنعت پس از ظهور اسلام نیز همچنان پر رونق بوده است. در کاشان نام پارچه بافی با شعربافی مترادف است و دست بافته های محلی مانند دارایی بافی، ترمه بافی و مخمل بافی و ... که با دستگاه های دو وردی و چهار وردی بافته می شوند، نیز با این نام خوانده می شوند.

در دوره مغول بر اثر ارتباط مستقیم با صنایع چین، تغییرات مهمی در طرح های بافندگی و نقوش منسوجات به وجود آمد و صورت حیوانات افسانه ای مانند اژدها، عنقا و سیمرغ و غیره روی پارچه ها نمودار گردید و مقدار تولید نیز ترقی و افزایش محتو ایی یافت تا آن که در دوره تیموریان، منسوجات کاشان رونق و پیشرفت به سزایی یافته، کارخانه های این شهر، منسوجات خود را به اطراف و اکناف عالم اسلامی صادر می کردند

صنعت نساجی در اوایل عهد صفویه، بیش از پیش رو به توسعه، تنوع و ترقی گذاشت و در سده دهم و یازدهم به خصوص در عصر شاه عباس اول، به اوج تکامل خود یا دوره درخشان و طلایی صنایع کاشان رسید.

3) سفالگری

قدمت سفال در کاشان هفت‌هزار سال است و یکی از اولین صنایعی بوده که بشر به آن دست یافته و به تمدن سیلک برمی‌گردد. قدیمی‌ترین چرخ سفالگری هم متعلق به تمدن سیلک است که حدود 4000 تا 4500 سال قدمت دارد.

در گذشته‌های دور گِل را به صورت دایره‌ای روی هم گذاشته و ظروف را می‌ساختند ولی بعد گل را در مرکز دایره چرخ گذاشته که حول محور خود می‌چرخیده و به راحتی و با سرعت بیشتر به آن شکل می‌دادند و ظروف را می‌ساختند.

بد نیست بدانید اولین کوره سربسته در تمدن سیلک ابداع و ساخته شد. ورود اسلام به ایران تاثیر بسیاری روی هنر گذارده که شامل صنعت و هنر سفال هم می‌شود تا هنرمندان با اعتقاد و الهام گرفتن از احادیث و آیات قرآن و اسماء الهی به ساخت ظروف و کاشی الوان و بسیار زیبا بپردازند.

همیشه سفال و سفالگری کاشان در اغلب دوران تاریخ از جمله بعد از اسلام و مخصوصا در دوره سلجوقی در اوج بوده است. در دوران پهلوی نیز در بازار زرگرهای کاشان استاد گلشن کارگاهی داشت و مشغول به کار بوده که در حال حاضر به پاساژ فاطمیه تبدیل شده است. دوران افول سفالگری هم از 40 سال پیش آغاز شد زمانی که کارگاه ها را جمع کردند؛ اما جای شکر دارد که هنوز هم علاقه مندان به این هنر باستانی در کاشان حضور دارند.

4) کاشی سازی

هر چه از ذوق و هنر مردم کاشان بگوییم، باز هم کم است. کاشی سازی هم از هنرهای دیگر مردم خطه کاشان است. کاشی های فیروزه ای رنگ که ساخته دست هنرمند است و در آخر زینت بخش در و دیوار اماکن مقدس می شود.

کاشی سازی و سفالگری از هنر های قدیمی رواج یافته در بین مردم کاشان است. 

5) گیوه بافی هنر مردمان " نشلج "

گیوه بافی هنر مردمان نشلج است. ساخت گیوه مستلزم دو بخش مجزا از هم یعنی رویه و تخت می‌باشد که در نشلج رویه را زنان می‌بافند و تخت را مردان می‌سازند.

 نشلج را از دیرباز یکی از مراکز مهم تخت کشی و گیوه بافی می باشد. گیوه‌های نشلجی در کاشان از شهرت خاصی برخوردار هستند.

 تخت کشی در نشلج سابقهٔ دیرینه‌ای دارد. چنان که تخت کشان نشلج آن را به «گیو» پهلوان افسانه‌ای ایران پسر گودرز، داماد رستم و پدر بیژن ربط می‌دهند که ذکر این گونه قصه‌ها  از سالیان دور و دراز در اذهان مردم مانده و سینه به سینه به نسل امروز رسیده نشان از قدمت دیرینهٔ این صنعت و نیز ریشهٔ فرهنگی آن در نشلج دارد.

به دلیل شغل کشاورزی و دامداری مردمان نشلج و هم چنین تحرک فراوان در فصول بهار و تابستان مردمان این شهرها، گیوه می بافند تا کفش های زیبا و راحتی داشته باشند.

در نشلج هنوز پیرمردان و سالخوردگان در کارگاه محقر خود که معمولا در کنار منزلشان واقع است با ابزار و وسایل ساده ی خود به تخت کشی می‌پردازند همچنین زنان سالخورده و میانسال در کنار شغل قالی بافی و خانه داری روی تخته سنگ‌ها و پله‌های کنار کوچه پس کوچه‌ها، هر چند نفر دورهم می‌نشینند و رویه را به تخت‌های آماده‌ای که از تخت کشان می‌گیرند می‌بافند تا از این طریق قسمتی از بار اقتصاد خانواده را به دوش داشته باشند.

 

غذاهای محلی کاشان

به هر کجای ایران که سفر کنید، غذاهایی محلی باطعم های منحصر به فرد و به یاد ماندنی در انتظار شما خواهد بود. کاشان هم مانند جای جای ایران عزیزمان دارای غذاهای محلی و لذیذی است. در ادامه ما این غذاها را به شما معرفی خواهیم کرد. 

 گوشت ولوبیا غذایی شبیه به آبگوشت خودمان است با این تفاوت که در آن به جای نخود از لوبیا استفاده می شود؛ البته در این غذای لذیذ از برخی سبزی های معطر هم استفاده شده و  در قابلمه های مسی پخته می شود و آب آن هم به همراه تیلیت آن سرو می شود.  خورشت نخود آله هم یکی دیگر از غذاهای محلی کاشان است. این خورشت را با برنج سرو می کنند و در خورشت نخود ها را بعد از خیس خوردن به دو قسمت تقسیمی می کنند. یتیمچه یکی از غذاهای لذیذ و محلی کاشان است که  با بادنجان و سیب زمینی و گوجه طبخ می شود. اگر به غذاهای پلویی علاقه مند هستید به شما چلو دیزی را پیشنهاد می دهیم. این غذا با لوبیا چشم بلبلی و گوشت بره طبخ می شود. جوجویی تاس کباب کاشان هم با بادنجان و گوشت طبخ می شود و یکی از غذاهای محلی کاشان است.

سوغات شهر تبریز

          سوغات شهر تبریز خوشمزه هایی از دیار آذربایجان شرقی

یکی از چیزهایی که بعد از گشت و گذارهای مان در شهرها و مقاصد مختلف، رنگ تازه ای به سفرمان می دهد، دیدن بازارها و مغازه های جورواجور برای پیدا کردن سوغاتی های متنوع است که لحظاتی خوش را برای مان به ارمغان می آورند. بسیاری از ما، ساعت ها زمان صرف می کنیم و گزینه های مختلفی را برای خرید در نظر می گیریم و می سنجیم تا بهترین شان را بر اساس سلیقه کسانی که دوست شان داریم انتخاب کنیم و به این صورت نشان دهیم که حتی در سفر نیز به یادشان بوده ایم.

در بیشتر مقاصد طیف گسترده ای از سوغاتی ها وجود دارد که اگر آن ها را نشناسیم ممکن است یکی از مهم ترین تجربه ها را در آن مقصد از دست بدهیم و یا از ره آوردی ناب برای عزیزان مان، غافل شویم. به همین دلیل است که باید پیش از سفر، علاوه بر بستن کوله بار و اندیشیدن به اقامت و حمل و نقل و برنامه های بازدید از جاذبه ها، نگاهی هم به سوغاتی های مقصدمان داشته باشیم تا به هنگام خرید، سردرگم نشویم.

امروز می خواهیم به استان آذربایجان شرقی سر بزنیم و در مرکز این استان به سراغ دنیای خوشمزه و رنگارنگ سوغاتی ها برویم. خودتان را آماده کنید و با ما قدم به بازار بگذارید تا از گزینه هایی که برای خرید در تبریز پیش روی تان قرار دارند، سخن بگوییم. این بار فقط خوشمزه های این دیار را به شما معرفی می کنیم و در مطلبی جداگانه به صنایع دستی آن خواهیم پرداخت.

 

 

شیرینی های تبریز

سفر به تبریز، دنیایی از شیرینی های خوشمزه را پیش روی شما قرار می دهد که هر کدام طعم و بوی متفاوتی دارند و پاسخگوی همه سلیقه ها جهت سوغاتی هستند. این شیرینی ها عبارتند از:

۱- نوقا

یکی از شیرینی های لذیذ و پرطرفدار تبریز، نوقا یا لوکاست که از خانواده گز به حساب می آید. مواد تشکیل دهنده نوقا، سفیده تخم مرغ، شکر، گردو ، وانیل و … است و گاهی در تهیه آن از نان میکادو نیز استفاده می شود. این شیرینی جایگاه خاصی در سفره عید و مراسم شادی و جشن و سرور تبریزی ها دارد و بخشی از فرهنگ آن ها به شمار می رود.

 

۲- قرابیه تبریز

قرابیه یکی از شیرینی های پر آوازه و بسیار سنتی و گران قیمت این دیار به شمار می رود. این شیرینی به شکل کلوچه است که از آرد، شکر، وانیل، تخم مرغ و … تهیه شده و بر روی آن انواع مغزها دیده می شود. معمولا تبریزی ها از این شیرینی برای پذیرایی از میهمانان ویژه خود استفاده می کنند و جایگاه آن در اعیاد باستانی و مذهبی نیز بسیار ویژه است.

 قرابیه در طعم های مختلفی در بازار وجود دارد که از میان آن ها می توان به قرابیه پسته ای، نارگیلی، گردویی و ... اشاره کرد.

 

۳- باقلوای تبریز

باقلوا نام شیرینی خوشمزه ای است که از کشورهای ترکی و آسیای میانه به سایر نقاط دنیا رفته است. در ایران، طعم بهترین باقلوا را می توانید در تبریز بچشید و لحظاتی خوشمزه را برای خود خلق کنید. این شیرینی حتی در رستوران های این شهر هم پیدا می شود و به عنوان دسر در کنار غذا خودنمایی می کند.

باقلوا را از آرد، شکر، تخم مرغ، هل و… با طعم های متفاوت پسته ای، نارگیلی و بادامی تهیه و در اشکال مختلف مربعی، لوزی و لوله ای عرضه می کنند.

 

۴- اریس

در میان شیرینی های اصیل و قدیمی تبریزی، اریس یکی از معروف ترین آن هاست که از شیر، شکر، وانیل، پسته، کاکائو و … تهیه می شود و انواع مختلفی به نام تسبیحی و کاکائویی دارد. این شیرینی به سبب طعم خاصی که دارد، با هر ذایقه ای جور در می آید و بسیاری از افراد آن را دوست دارند.

 

 

۵- راحت الحلقوم

راحت الحلقوم شیرینی خوشمزه ای است که در بسیاری از نقاط ایران دیده می شود و بسیاری از افراد و به ویژه کودکان، آن را دوست دارند. این شیرینی از معروف ترین خوشمزه های تبریز است که از شکر، آب، گلاب، جوهر لیمو، آرد و ... تهیه می شود و در اکثر شیرینی و آجیل فروشی ها به فروش می رسد. راحت الحلقوم یکی از خوراکی ها در شب یلدا و اعیاد به شمار می رود و بیشتر مواقع در کنار آجیل به چشم می خورد.

 

۶- شیرینی لطیفه

لطیفه، یکی از انواع شیرینی های خامه ای و بسیار پرطرفدار است که در بسیاری از نقاط کشور در دسترس قرار دارد؛ اما در شهر تبریز عطر و طعم آن متفاوت است. این شیرینی از دو قطعه نان سبک و دایره شکل تشکیل شده که میان آن ها با خامه پر شده است. 

لطیفه را از تخم مرغ، آرد، نشاسته ذرت، پودر قند، بکینگ پودر و وانیل تهیه می کنند و معمولا در میهمانی ها برای پذیرایی از مهمان از آن استفاده می شود.

 

۷- شیرینی کنجدی

 از دیگر شیرینی های محبوب و معروف تبریز و به طور کلی آذربایجان شرقی، شیرینی کنجدی است که به دلیل وجود کنجد در آن ارزش غذایی بالا و طرفداران خاص خودش را دارد. این شیرینی از زرده تخم مرغ، شکر و کنجد تهیه می شود و در جشن ها، مهمانی ها و شب نشینی ها دارای جایگاه خاصی در مجلس است.

 

۸- حلوا برزک

با کمی گشت و گذار در بازار و در شیرینی فروشی های تبریز، نوعی حلوای تیره رنگ توجه تان را به خود جلب می کند و اگر به سراغ فروشنده بروید و در مورد آن بپرسید، تعاریف بسیاری در موردش خواهید شنید. 

این خوراکی، حلوا برزک نام دارد و دارای خواص زیادی است؛ چرا که از نوعی دانه روغنی به نام بزرک سیاه تهیه می شود. این دانه روغنی از عطاری های شهر، قابل تهیه است.

۹- نان زنجبیلی

 نان زنجبیلی ،نانی خوشمزه و پرطرفدار در تبریز است که جایگاه خاصی در سفره تبریزی ها به ویژه در زمان افطار و صبحانه دارد. این نان از آرد، تخم مرغ، روغن، کره، ماست، شیر و پودر زنجبیل و... تهیه و در مهمانی ها سرو می شود.

 

۱۰- شیرینی پیچ انگشتی یا پفک گردویی

 پیچ انگشتی یا پفک گردویی از شیرینی های خوشمزه تبریز است که بیشتر در نوروز برای پذیرایی از مهمانان استفاده می شود. تهیه این شیرینی راحت است و برای پخت آن زرده تخم مرغ، گردوی خرد شده، وانیل، پودر شکر و پسته به کار می رود.

۱۱- چوروتمه

 چوروتمه، یکی از شیرینی های بسیار قدیمی تبریز است که شاید کمی هم سخت آن را پیدا کنید؛ چرا که جزو شیرینی های کمیاب به شمار می رود. اگر کمی در بازار تبریز بگردید، می توانید طعم این شیرینی خوشمزه را نیز بچشید.

شیرینی پیچ انگشتی یا پفک گردویی

 

چوروتمه

 

۱۲- لوز تبریز

تبریزی ها با ترکیب شکر، آب، بادام، پودر قند، زعفران دم کرده و پسته کوبیده، شیرینی لذیذی درست می کنند که لوز نام دارد. البته لوز در شهرهای دیگر ایران، همچون یزد هم پخت می شود، اما لوز تبریز دارای طعم بسیار متفاوتی نسبت به آن است. اگر اهل چشیدن شیرینی های خوشمزه هستید، لوز تبریز را از دست ندهید.

 

 

۱۳- مربای گل سرخ

 یکی از سوغاتی هایی که به وفور در تبریز می توانید آن را بیابید، گل محمدی است. شاید در نظر بسیاری، کاشان مرکز تولید این گل باشد اما گل های محمدی در تبریز نیز عطر و بوی خاصی دارند. تبریزی ها، این گل خوشبو را برای تهیه مربا استفاده می کنند و طعم شیرین و دلچسبی را بر سر سفره های صبحانه شان می آورند. 

 

۱۴- رشته‌ ختایی

 حال و هوای ماه مبارک رمضان در تبریز با عطر و طعم رشته ختایی در هم می آمیزد. این شیرینی که با نام تل کادایف در کشورهایی مانند ترکیه نیز شناخته می شود، با استفاده از نوعی رشته طبخ شده و به آن در شیرینی‌ پزی، باقلوای رشته‌ای نیز می گویند. رشته، کره و پودر قند، ماده‌های اصلی این شیرینی هستند و برای دادن عطر و طعم به آن از ترکیب زنجبیل، دارچین، پودر گل محمدی و گلاب استفاده می شود. در میان این شیرینی مغز گردو و پسته وجود دارد که بر ارزش غذایی آن می افزاید.

 

آجیل و خشکبار 

آجیل و خشکبار تبریز، از دوره قاجار یکی از محصولات صادراتی مهم ایران به خارج از کشور بوده و امروزه نیز جایگاه خود را حفظ کرده است.

 آب و هوای مناسب تبریز باعث شده تا تهیه و آماده سازی انواع خشکبار، در شرایط مناسب و به دو روش سنتی و صنعتی صورت گیرد و میوه هایی مثل آلو، هلو، انگور، زردآلو و... به صورت خشک در بازار وجود داشته باشند.

در شهرهای مختلف آذربایجان شرقی از میوه ها ،خشکبار خوشمزه ای به نام میان پُر تهیه می شود. برای تهیه این خشکبار میوه را شسته و بعد هسته آن را به گونه ای جدا می کنند که میوه به دو نیم تقسیم نشود. سپس میوه ها را در آفتاب قرار داده و اجازه می دهند، کمی خشک شود، زیرا اگر میوه تازه را مورد استفاده قرار دهند، مواد داخلی آن خیس خواهند شد.

پس از آنکه میوه ها مقداری خشک شدند، ترکیب پودر بادام، هل و خاکه قند در داخل آن ها ریخته شده و فشرده می شود. پس از انجام این کار، میوه ها دوباره در آفتاب قرار داده می شوند تا در اثر خشک شدن جمع شده و مواد را در داخل خود نگه دارند. میان پر در برخی شهرهای آذربایجان شرقی شهرت بیشتری نسبت به سایر شهرها دارد که از میان آن ها می توان به میان پر گلابی و زردآلوی عجب شیر و مراغه و میان پر انجیر کردشت و روستاهای حاشیه رودخانه ارس اشاره کرد.

 

 

لبنیات آذربایجان و پنیر لیقوان

همه شما بارها و بارها نام پنیر لیقوان را شنیده اید؛ محصول لبنی خوشمزه ای که از شیر گاو تهیه می شود و از مشهورترین و عالی ترین سوغات تبریز به شمار می رود. در شهر و در تمام فروشگاه ها به راحتی می توانید این پنیر را پیدا کنید و طعم لذیذ آن را بچشید. شاید در همه جای ایران بتوانید به این پنیر دسترسی داشته باشید؛ اما آب و هوای خوب تبریز و چمنزارهای مناسب آن باعث پرورش دام هایی با شیر خوش طعم می شود و پنیر و سایر محصولاتی که از این شیر به دست می آید، طعمی عالی دارد. بهترین پنیر لیقوان را می توانید از بازار تبریز و از سرای گرجیلر تهیه فرمایید.

 

عسل سهند

 کمی آن طرف تر از تبریز و در شهرستان مراغه زنبوردان، سخت تلاش می کنند تا عسل طبیعی و خالصی را تهیه کنند که با نام عسل سهند شناخته می شود و طعم ویژه آن شهره خاص و عام است. اگر می خواهید این محصول پر خاصیت را تهیه کنید، به شیرینی فروشی ها و فروشگاه های شهر بروید و بسته به نیاز خود، مقدار مناسبی از آن را بخرید.

 

سوغات شهرهای ایران بصورت کلی

در جدول زیر، فهرستی از ره‌آوردها (سوغات‌ها)ی شهرهای ایران آمده‌است.

اردبیل عسل، حلوای سیاه
ارومیه نقل، عرق بیدمشک، حلوای گردو، حلوای هویج ارومی، انگور، سیب، زردآلو
استهبان انجیر، زعفران، مویز، شیره انگور، کماچ
اسکو حلوا گردویی
اصفهان گز، صنایع دستی
بجنورد آبنبات (شکرپنیر)، قالیچه ترکمنی، چاروق
بندر ترکمن فرش ترکمن، ماهی، قالیچه ترکمنی، خاویار، اسب ترکمن، زیور آلات ترکمن، خربزه و هندوانه، پشتی، نمد
فاروج انواع آجیل، خشکبار
بروجرد کلوچه روغنی
بوشهر خرما، نان محلی (گرده)، مسقطی، روغن کنجد (ارده)
بیرجند زعفران، قالی، زرشک، عناب
تبریز قالی، قرابیه، نوقا، ریس، باقلوای استانبولی
تکاب قالیچه
تویسرکان گردو(بهترین گردوی ایران)، آلو بخارا، سماغ، بادام، نقل،نبات، منبت(بهترین منبت ایران)
تهران دوغ اراج، کتاب
دامغان پسته
دزفول مرکبات، گیوه، لنگ، کپو، محصولات خراطی، قلم‌نی، کلوچه خرمایی، ترمه
دلیجان جوز قند، نبات، حلوا شکری
رامیان عسل طبیعی، رب انار، پارچه‌های ابریشمی دست‌باف
راور پسته، قالی
زاهدان ادویه‌های محلی، میوه‌های گرمسیری مانند انبه، پاپایا، صنایع دستی، نان‌ها
زنجان چاقو
سرخس خربزه باخرمن، هندوانه، پنبه، پسته کوهی، پوست گوسفند قره‌گل
سیرجان پسته، مسقطی
شیراز آبلیمو، آبغوره، شراب، عرقیات، نان یوخه، صنایع دستی، کلوچه و مسقطی.
فردوس زعفران، انار، پسته، زرشک، نان محلی
قزوین پسته، فندوق، باقلوا و شیرینی‌جات محلی
قم سوهان
قمصر گلاب
قوچان کشمش، انگور، عرق شاد
کرمان زیره، حنا، قالی، قاووت، پسته
کرمانشاه روغن حیوانی، کاک، نان برنجی
گرگان نان خرمایی، حلوا اماج
گناباد زعفران، پسته
گهواره تنبور
لارستان مسقطی
لالجین سفالینه
لاهیجان کلوچه
محلات گل، حلوا
مراغه باسلوق، سجوق، شیرینی چای، صابون، آجیل، خشکبار، عسل سهند، قالی ابریشمی
مشهد مُهر، نبات، زعفران، ظروف سنگی
نیشابور ریواس، فیروزه، باقلا
یزد قطاب، پشمک، باقلوا، ترمه، زیلوی میبد، سفال میبد، ارده اردکان، حصیر بافق و کیک یزدی
گوگان گردو، سیب‌زمینی، پیاز، سیر

انتخاب سوغات بر اساس فرهنگ و قیمت

گردشگران خارجی در خرید محصولات صنایع دستی ویژگی‌هایی چون حمل و نقل، بسته‌بندی و قیمت را مدنظر دارند

تگ : سوغات ایران برای خارج از کشور ، سوغات آمریکا ، بهترین سوغاتی برای خارج از کشور ، هدیه برای مسافر خارج از کشور ، بهترین هدیه برای مسافر خارج از کشور ، کادو برای مسافر خارج از کشور ، سوغاتی ایران ، یادگاری برای مسافر خارج از کش

در فرهنگ ما رسم است، از سفر برای خویشان و دوستان محصولی سوغات بیاوریم که آن سرزمین به نامش شهره شده است؛ مثلا گز و پولکی اصفهان. کمتر پیش می‌آید نشانی از نقش جهان یا چهل‌ستون به یادگار ببریم. شاید دلیلش این است که چنین نشانی وجود ندارد. با این تفاسیر، ما ایرانی‌ها چه تحفه‌ای برای گردشگران خارجی فراهم کرده‌ایم تا هنگام بازگشت به رسم یادبود به سوغات ببرند؟ سوغاتی که بماند، نه این که خورده شود. نخستین محصولی که به ذهنمان می‌‌رسد، صنایع دستی و هنرهای سنتی کشورمان است.

سوغات خاطره‌ای، سوغات هدیه‌ای

وقتی ما ایرانی‌ها به شهری از شهرهای کشورمان می‌رویم و از سوغاتش می‌پرسیم، مردمانش یک یا چند خوراکی را معرفی می‌کنند، اما اگر بخواهیم یک یادگاری از آن شهر ببریم که ما را یاد خاطرات آن شهر بیندازد، شاید چیز خاصی پیدا نکنیم و برای پر کردن این نقیصه، صنایع دستی و هنرهای سنتی را به عنوان چنین سوغاتی انتخاب می‌کنیم.

به باور دکتر بهمن نامور مطلق، معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی سوغات را می‌توان به دو بخش خاطره‌ای و هدیه‌ای طبقه‌بندی کرد: سوغات، خاطره‌ای کالایی است که گردشگر برای یادآوری سفرش خریداری می‌کند و یادآور آن سفر و تجربه‌های خوشایند است، اما وقتی به عنوان هدیه برای فردی کالایی به ارمغان می‌آوریم، قصد داریم به او بگوییم که به یادش بوده‌ایم.

به گفته او، کشورهای دیگر، از بناها و آثاری که در حوزه گردشگری دارند، بهره می‌برند و نمونه‌های مینیاتوری از جاذبه‌های کشورشان را برای عرضه به گردشگران ارائه می‌کنند و در حوزه صنایع دستی به سودآوری رسیده‌اند ولی متاسفانه ما از آثار چند هزار ساله خود اثری برای ارائه به گردشگر نداریم.

سفیران فرهنگی

بیشتر کارشناسان بر آنند، عرضه شمایل مینیاتوری بناهای تاریخی در قالب مجسمه‌ یا آثار صنایع دستی و هنری، نه‌تنها سبب اشتغالزایی و درآمدزایی می‌شود، بلکه می‌تواند موثرترین تبلیغ برای معرفی کشور و جذب گردشگر خارجی به شمار رود. در سال‌های گذشته، هم مسئولان و هم هنرمندان و صنعتگران کشور از این مهم غافل بودند، اما چند سالی است فعالان عرصه میراث فرهنگی و صنایع دستی به کمک اداره‌های کل میراث فرهنگی برخی شهرستان‌ها به تولید نسخه‌های مشابه و کپی برخی آثار و بناهای برجسته شهرشان پرداخته‌اند. اداره شهرستان شوش، چنین تدبیری را به کار بسته و در فروشگاه‌هایی در موزه شوش و زیگورات چغازنبیل، این کالاها را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد.

میراث فرهنگی و اسباب‌بازی

در نخستین نمایشگاه اسباب‌بازی که بتازگی برگزار شد، با ایده جالبی روبه‌رو شدیم که چند جوان و یک شرکت اصفهانی ارائه کرده بودند. این شرکت، بناهای تاریخی را در قالب پازل‌های سه‌بعدی عرضه کرده است. برای مثال، بناهای عالی‌قاپو، چهل‌ستون، منارجنبان، کلیسای وانگ، مقبره کورش و مقبره حافظ از تولیدات شرکت فرهنگ و تمدن است که با درست کردن قطعات کوچک چوبی پازل سه‌بعدی شکل می‌گیرد. مدیر فروش این شرکت، جای خالی محصولاتی را که معرف بناهای تاریخی ما باشد، انگیزه اصلی شرکت‌شان در تولید این پازل‌های سه‌بعدی می‌خواند. به گفته او، تعدادی از دانشجویان اصفهان، با اطلاع از این که نقشه و پلانی از بناهای تاریخی اصفهان وجود ندارد، اقدام به تهیه نقشه‌ از این بناها کردند. پس از آن به فکر افتادند تا از این نقشه‌ها استفاده کاربردی کنند. نمونه پازل‌های سه‌بعدی از بناهای کشورهای خارجی پیش از این ساخته شده بود. آنها که جای خالی چنین محصولی را در ایران احساس می‌کردند، به این نتیجه رسیدند که بناهای اصفهان را در قالب پازل‌های سه‌بعدی عرضه کنند که حمایت اداره کل میراث فرهنگی اصفهان نیز شامل حالشان شد. آنها بتازگی کارشان را به بناهای خارج از اصفهان نیز توسعه دادند و با طراحی پازل‌های سه‌بعدی مناره‌های حرم کربلا، کف‌العباس، سقاخانه اسماعیل طلایی و پازل سه‌بعدی بهشت بقیع که هفته گذشته رونمایی شد، در تولید سوغات زیارتی در قالب اسباب‌بازی نیز گام برداشتند.

بازآفرینی آثار تاریخی

یکی از اقدامات هنرمندان حوزه صنایع دستی، بازتولید آثار فاخر تاریخی ایران‌زمین است که اصل آن در موزه‌های بزرگ ایران و جهان نگهداری می‌شود. فرناز علی‌آبادی، مدیر گروه هنری سپنتا که در زمینه سفال و سرامیک فعالیت دارد، بازآفرینی سفال‌های قدیمی ایران را در دستور کار قرار داده است. این آثار به همراه شناسنامه به زبان انگلیسی ارائه می‌شود تا مخاطبان بیشتر با پیشینه این هنر در ایران آشنا شوند. به گفته او، در شناسنامه اثر، اطلاعاتی درباره این که اثر در چه تاریخی و در چه شهری ساخته شده و اکنون در کدام موزه یا مجموعه خصوصی است، وجود دارد.

او که دانش‌آموخته رشته صنایع دستی است، همیشه افسوس می‌خورد که چرا هنر سفالگری ما بویژه در لالجین به بیراهه رفته است. او با احداث کارگاه سفال و سرامیک تولید طرح‌های آثار قدیمی را آغاز کرده است: ابتدا با سه طرح شروع کردیم. اکنون بیش از 50 طرح ارائه کرده‌ایم و محصولاتمان را در چند گالری تهران به فروس می‌رسانیم و با مشهد و اراک و رشت نیز همکاری داریم و در حال مذاکره با یک فروشگاه آنلاین در اصفهان هستیم.

محصولات گروه هنری سپنتا تا به حال به ایتالیا صادر شده و علی‌آبادی امیدوار است بزودی راه‌های صادرات صنایع دستی هموار شود تا محصولاتشان را به کشورهای دیگر نیز صادر کنند.

کاهش قیمت تمام‌شده

علی‌آبادی که از استقبال محصولاتش راضی است، درباره قیمت آثارش می‌گوید: کارها با توجه به طرح متفاوت است. هرچه طرح پرکارتر باشد، قیمت بیشتر می‌شود و معمولا بین 50 هزار تومان تا 200 هزار تومان قیمت دارد. پازل‌های سه‌بعدی نیز قیمتی بین 20 هزار تومان تا 110 هزار تومان دارند، در حالی ‌که پازل‌های سه‌بعدی برج ایفل و بناهای خارجی که محصول کشور چین به شمار می‌آیند، یک سوم این قیمت را دارند. ذاکری‌سعید نیز می‌گوید محصولاتش که از چرم هستند، قیمتی بین 10 هزار تومان تا 500 هزار تومان دارد.

اما آیا گردشگر خارجی حاضر است برای خرید سوغاتی یا یادگاری، حداقل 20 یا 30 دلار هزینه کند؟ اگر ما خودمان به یک کشور خارجی برویم، آیا حاضریم بابت خرید اثری که نشان از تاریخ و فرهنگ آن سرزمین دارد، 500 هزار تومان  بدهیم؟ آیا نباید با کاستن از قیمت تمام شده محصول بهه  فکر جذب مخاطبان بیشتری بود؟

به گفته علی‌آبادی، می‌توان طرح‌ها را با برچسب‌های مخصوص تزئین کرد که قیمت تمام شده بسیار پایین می‌آید، ولی به باور او حس و روحی که در کارهای دستی است با این تکنیک حاصل نمی‌شود و بهتر است کارهای کپی شده از آثار قدیمی با همان تکنیک کار شود.

ذاکری‌سعید نیز عقیده دارد می‌توان با پلی‌استر محصولاتی ارزانقیمت تولید کرد و در اختیار گردشگران قرار داد، ولی برای تولید محصولات صنایع دستی وقت زیادی صرف می‌شود که در بالا رفتن قیمت تمام‌شده محصول تأثیر می‌گذارد.

از سوی دیگر، سعید شیرکوند معاون سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که ایجاد رقابت در بازار صنایع دستی را موثر می‌داند، می‌گوید: در حال حاضر به دلیل آسیب‌های وارد شده به صنایع دستی، این حوزه از حالت صنعتی خارج شده و رقابتی نیست که باید تقویت شود. به باور او، با استفاده از شرایط و امکانات موجود می‌توان در جهت توسعه صنایع دستی و سوغات و صنعتی شدن این حوزه قدم برداشت.

علی‌آبادی نیز امیدوار است، بزودی در صنعت گردشگری ایران سرمایه‌گذاری شود و با ورود گردشگران خارجی، صنایع دستی جان دوباره‌ بگیرد. به گفته او با بیان این که برگزاری نمایشگاه‌های داخلی و خارجی می‌تواند کمک شایانی به معرفی این گونه محصولات صنایع دستی بکند، می‌گوید: صداوسیما می‌تواند با تبلیغ نمایشگاه‌های صنایع دستی و نیز با فرهنگسازی و نمایش محصولات صنایع دستی در برنامه‌هایش در ترویج فرهنگ حمایت از هنر ایرانی و سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی نقش بسزایی داشته باشد. ذاکری‌سعید به نبود بازارچه‌های صنایع دستی نیز اشاره و عنوان می‌کند: یافتن صنایع دستی در شهر بزرگی مانند تهران مثل یافتن سوزن در انبار کاه است؛ در حالی ‌که این شهر ظرفیت‌های زیادی دارد. به گفته او، ایجاد بازارچه‌های صنایع دستی از دست مسئولان معاونت صنایع دستی کشور خارج است و نیاز به حمایت شهرداری‌ها و دیگر نهادها دارد تا با گسترش این بازارچه‌ها شاهد شکوفایی صنایع دستی کشور باشیم.

نیاز‌سنجی گردشگران خارجی

به گمان نیما ذاکری‌ سعید، در تولید محصولات صنایع دستی باید به مخاطب‌سنجی توجه ویژه‌ای داشت. او با تأکید بر این که باید نیازهای گردشگران را در نظر گرفت، می‌افزاید: گردشگران خارجی در خرید محصولات صنایع دستی ویژگی‌هایی چون حمل و نقل، بسته‌بندی و قیمت را مدنظر دارند. از سوی دیگر، به گفته این فعال صنایع دستی برای صادرات محصولات صنایع دستی باید به نیازهای مردم کشور مقصد توجه کرد. برای مثال، ما در تولید کیف پول باید به این نکته دقت کنیم که اندازه پول‌های کاغذی کشور مقصد چه اندازه‌هایی دارد؟ برای نمونه، دلار از پول کاغذی ما کوچک‌تر است، در نتیجه باید کیف‌هایی مطابق با اندازه دلار طراحی و تولید کنیم.

سوغات زیارتی

گردشگری زیارتی در کشور ما جایگاه ویژه‌ای دارد. به گفته بهمن نامور مطلق، براساس آمار از 500 میلیارد سوغات زیارتی به فروش رسیده در شهر مقدس مشهد، فقط 5 درصد آن به صنایع دستی تعلق داشته است. معاون صنایع دستی کشور با تأکید بر این که باید به این موضوع توجه بیشتری شود، می‌گوید: سال گذشته با برپایی نمایشگاه در این زمینه و ورود 500 قلم کالای صنایع دستی، شاهد استقبال از سوغات زیارتی بودیم.

معروف ترین سوغاتی های ایران برای مسافران خارجی

میوه های خشک و زعفران 

اگر شما فکر می کنید میوه های خشک به پسته و بادام و خرما محدود می شود اصلاً اینطور نیست. انواع میوه های خشک شور و غیر شور با تنوع گشترده ای در بازارهای مختلف وجود دارد. 

ایرانیان به طور مداوم از آجیل شور به عنوان میان وعده استفاده می کنند از جمله تخمه هندوانه، تخمه آفتابگردان و.... 

این آجیل و خشکبار می تواند بهترین هدیه برای فامیل و دوستان باشد. 

زعفران از هدیه های دیگر است که در آشپزخانه هر ایرانی موجود می باشد. زعفران های با کیفیت در بسته های بسیار شیک در بازار موجود است. 

 انواع و اقسام شیرینی های ایرانی 

" گز " و " سوهان " دو شیرینی معروف ایرانی هستند که به راحتی می توان آنها را تهیه کرد. در مزه ها و طعم های مختلف و در آنها مغزهایی مانند پسته و بادام نیز وجود دارد. 

 

 

ترمه 

نوعی پارچه گرانبها از الیاف لطیف از صنایع دستی سنتی ایرانی می باشد. دارای نقش های مختلف مانند " بته جقه " و " گل های شاه عباسی " می باشد. 

ترمه ها دارای تنوع بسیار در رنگهای مختلف می باشند. ترمه های شهر یزد بسیار معروف است. برای بافت ترمه از ابریشم و پشم مرغوب استفاده می کنند. 

 

طلا و جواهرات و زینت آلات نقره 

هر منطقه از ایران تعدادی فروشگاه های جواهر دارند که دارای طلاهای 18 عیار می باشند. دستبند، آویز، حلقه همه بسیار جذاب هستند و شما را به خود خیره می کنند. اگر شما از طلا استفاده نمیکنید حتی می توانید انواع نقره با تزیین یاقوت، زمرد و عقیق و فیروزه خاص مشهد را نیز خریداری کنید. 

 

 سنگ های قیمتی 

 

فرش ها 

 

 انواع صنایع دستی 

صنایع دستی کوچک و ارزان مانند نقاشی های مینیاتوری، جعبه های چوبی دست ساز، محصولات شیشه ای، مجسمه های مختلف و چرم دوزی را می توانید ببینید. تسیبح های متفاوت و بسیار زیبا، کتاب قرآن با جلدها و مدل های مختلف نوشتاری و طرح های زیبا نیز بسیار وجود دارد.  

چگونگی خرید سوغاتی در هنگام مسافرت کردن

هیچ وقت سوغاتی ارزان قیمت نخرید البته این به معنا نیست که هرچه سوغاتی شما گران تر باشد اهمیت و ارزشش بیشتر است بیشتر باید روی کیفیت کالایی که میخرید توجه کنید معمولا در سفر ترجیح میدهید یک هدیه ی کوچک تهیه کنید پس توجه کنید که معمولاً کالاهایی خیلی ارزان بی کیفیت هستند مخصوصا محصولات چوبی یا شکسته میشوند یا دور انداخته می شوند.

 
قبل از اینکه خرید تان را انجام دهید اطمینان حاصل کنید که چیزی را که میخواهید بخرید مورد استفاده شما یا آنهایی که میخواهید هدیه بدهید باشد. مثلا مجسمه های تزیینی بسیار خوب هستند اما در نظر بگیرید که آپارتمان های امروزی بسیار کوچک اند و احتمالا جایی برای این سوغاتی ها وجود ندارد پس تا حد امکان وسایل تزیینی کوچک تهیه کنید. یا حتی اگر لباس میخرید از خودتان بپرسید آیا این لباس را میپوشید؟ صرفا به دلیل اینکه سوغاتی بخرید پول تان را هدر ندهید. 
 
معمولاً در سفر به اندازه ی کافی بار و وسایل دارید پس سعی کنید سوغاتی نخرید که مجبور باشید پول اضافی برای حمل آن پرداخت کنید مخصوصا اگر مسافرت خارج از کشور میروید یا اگر با خودرو خودتان سفر میکنید با وجود ساک و وسایل سفر احتمالا جایی برای بارهای اضافی ندارید. ترجیحا سوغاتی های شیشه ای و شکستنی نخرید زیرا حمل و نقل اینجور وسایل مشکل است. برای خریدن سوغاتی هایی که خوردنی هستند به تاریخ مصرف و کیفیت آن توجه کنید. 
 
برای خرید سوغاتی که میخواهید به دوستان تان هدیه دهید دقت کنید که مطابق سلیقه ی آنان باشد اگر سلیقه شان را نمیدانید اصراری به خرید سوغاتی نکنید. همیشه برای خرید سوغاتی به مغازه هایی که مخصوص توریست ها است بروید در این فروشگاه ها کالاها مقرون به صرفه تر خواهند بود و انواعی از محصولات کشاورزی، خوراکی، هنری و صنایع دستی موجود است حتی ممکن است غذاهای محلی و سوغاتی های محلی هم در این فروشگاه ها موجود باشد. 
 
برای فرزندانتان همیشه در ابتدا سوغاتی و هدیه بگیرید زیرا آنها معمولا عجله دارند تا آنچه که مد نظرشان هست را بخرند به آنها مقداری که لازم است پول بدهید و بگویید این بودجه ی سوغاتی شان است و باید با همین مقدار برای خودشان خرید کنند اگر هنوز آنقدر بزرگ نشده اند که پول تو جیبی بگیرند خودتان برای آنها سوغاتی بگیرید که مناسب سن و علاقه شان باشد. با این کار به فرزندانمان حتی در سفر هم مدیریت مالی را یاد میدهید و آنها ارزش و قدر پولی را که از شما میگیرند بیشتر خواهند دانست.